توجه عميق به بينوايان

امام سجاد(علیه السلام) به تامين معاش زندگى افراد بى‌بضاعت ومستمند، توجه عميق و اقدام همه جانبه داشت، علاوه بر اين‌كه با نظم خاصى از صدخانواده فقير مدينه به طور مستمر سرپرستى مى‌كرد، به بينوايان ديگر نيز توجه‌داشت، او نان و آذوقه را در انبان مى‌كرد و خودش آن را بر دوش مى‌گرفت و به صورت‌ناشناس و محرمانه براى آنها مى‌برد، نيازمندان هرگاه او را مى‌ديدند به همديگرمى‌گفتند صاحب الجراب (صاحب انبان) آمد. آن بزرگوار وقتى كه فقير را مى‌ديد نه‌تنها با نظر خشمگين يا تحقيرآميز به او نگاه نمى‌كرد، بلكه با شادمانى مى‌گفت:
«مرحبا بمن يحمل زادى الى الاخره; آفرين به كسى كه توشه مرا به سوى آخرت حمل‌مى‌كند.» يكى از شخصيت‌هاى عصر آن حضرت به نام زهرى مى‌گويد: در يك شب سرد وتاريك زمستانى امام سجاد(علیه السلام) را ديدم; بار آرد و هيزم بر پشت گرفته بود و عبورمى‌كرد، پرسيدم: اين بار چيست؟
فرمود: قصد سفر دارم، اين توشه راه سفر است كه آماده كرده‌ام تا به محله حريزببرم.
غلام خود را به آن حضرت معرفى نمودم و عرض كردم: «شما زحمت نكشيد، اين غلام من‌است كه آن بار شما را حمل مى‌كند.» فرمود: نه. عرض كردم: پس اجازه بدهيد خودم‌آن را حمل كنم، فرمود: «من زحمتى را كه موجب نجات من در سفر خواهد شد، وپيمودن راه سفر مرا نيكو كند، از خود دور نمى‌كنم.» پس از چند روزى او را درمدينه ديدم، پرسيدم شما فرموديد به مسافرت مى‌روم، پس چرا مسافرت نكردى؟ فرمود:
اى زهرى، منظورم از مسافرت، آن سفرى كه تو گمان كردى نبود، بلكه منظورم سفرمرگ بود كه خود را براى آن آماده مى‌ساختم، آن‌گاه فرمود:
«انما الاستعداد للموت تجنب الحرام و بذل الندى فى الخير; همانا آمادگى براى‌سفر مرگ، اجتناب از كارهاى حرام، و بخشش عطاياى نيك به مردم است.» آن حضرت برهمين اساس از بيماران عيادت مى‌كرد، و اگر با خبر مى‌شد كه آنها مقروض هستند،قرض آنها را ادا مى‌نمود، چنان‌كه روايت‌شده شنيد كه «محمدبن اسامه‌» بيمار وبسترى شده، به عيادتش رفت، وقتى فهميد او مقروض است و دوست دارد قبل از مرگش،قرض‌هايش پرداخته شود، همه قرض‌هاى او را برعهده گرفت و پرداخت.
پس از آن كه آن بزرگوار مهربان، به شهادت رسيد، هنگامى كه پيكر پاكش را غسل‌مى‌دادند، خراش‌هايى در پشت مباركش ديدند، بعضى از حاضران از علت آن پرسيدند،يكى از حاضران پاسخ داد:
«اين سياهى‌ها و خراش‌ها از آثار انبان‌هاى طعام است كه آن حضرت آن را به طورمكرر حمل مى‌كرد و به خانه مستمندان مى‌برد، و نيز از آثار آب‌كشى آن حضرت از چاه‌است كه براى همسايگان، از آن چاه آب مى‌كشيد، و اينك جاى طناب آب‌كشى در پشتش‌باقى‌مانده است‌».