مسأله مورد اختلاف در توسّل‏ 

مورد اختلاف بین مسلمانان آن است که توسل‏جوینده به‏وسیله‏اى غیر از عمل خویش متوسل به خدا شود؛ مانند توسل به افراد و اشخاص مثل این‏که بگوید: خدایا! من به‏وسیله پیامبرت به تو متوسل مى‏شوم یا به‏وسیله ابوبکر یا عمر بن خطاب یا عثمان یا على به تو توسل مى‏جویم که چنین امرى را برخى ممنوع دانسته‏اند.

ما معتقدیم که این اختلاف شکلى است و جوهرى نمى‏باشد؛ چراکه توسل به شخص و ذات درواقع به عمل انسان برمى‏گردد که جواز آن نیز مورد اتفاق همه مسلمانان است و اگر کسانى که با سرسختى ممانعت مى‏کنند با دیده بصیرت در این امر بنگرند مسأله برایشان روشن مى‏شود و اشکال مرتفع مى‏گردد و فتنه‏اى که در آن افتاده‏اند خاموش مى‏گردد، فتنه‏اى که به‏واسطه آن حکم به شرک و ضلالت مسلمانان داده‏اند.

اکنون بیان مى‏کنیم که چگونه مى‏شود که متوسل به شخص دیگر، درواقع متوسل به عمل خودش و متمسک به همان چیزى باشد که خود به‏دست آورده است:

کسى متوسل به شخصى نمى‏شود، مگر به‏خاطر این‏که دوستش دارد؛ زیرا معتقد است او شخص صالح، داراى فضل و مرتبه ولایت است؛ یا به‏خاطر این است که آن شخص را دوست‏دار خدا و جهادگر در راه او مى‏داند یا معتقد است که خداوند او را دوست دارد

«یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ»

یا این‏که همه این مسایل را در فرد مورد توسل مى‏یابد.

و اگر به ‏خوبى در مسأله دقت کنید، متوجه مى‏شوید که این محبت و اعتقاد، برخاسته از عمل توسل‏جوینده است؛ چراکه اعتقادى است که در قلبش شکل گرفته است و به او نسبت داده شده و در قیامت از آن سؤال مى‏شود و به آن پاداش داده مى‏شود و گویا او مى‏گوید:

خداوندا من فلانى را دوست دارم و فکر مى‏کنم او تو را دوست دارد و بنده مخلص و جهادگر راه توست و معتقدم که تو او را دوست دارى و از او راضى هستى؛ بنابراین با محبت و اعتقادى که به او دارم او را وسیله‏اى به‏سوى تو قرار مى‏دهم تا چنین و چنان دعاى مرا اجابت کنى.

ولى اکثر متوسلین در تصریح به این کلمات تسامح مى‏کنند و اکتفا مى‏کنند به علم خداوندى که هیچ چیز در آسمان و زمین از او پنهان نیست. او که حرکت چشم‏ها و اسرار سینه‏ها را مى‏داند.

«یَعْلَمُ خائِنَهَ اْلأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی الصُّدُورُ».

برخى مى‏گویند: «خدایا! من به‏واسطه پیامبرت به تو توسل مى‏جویم» و برخى مى‏گویند: «خدایا! من به‏واسطه محبتى که به پیامبرت دارم به تو توسل مى‏جویم». هردوى اینها از نظر حکم مساوى هستند؛ زیرا اولى هم به‏واسطه محبت و ایمانى که به پیامبر صلى الله علیه و آله داشته است او را وسیله قرار داده و اگر این محبت و ایمان نبود او را وسیله قرار نمى‏داد.

همین مطلب در مورد اولیا صادق است. با این توضیحات معلوم مى‏شود که اختلاف در این حقیقت شکلى و ظاهرى است و این تفاوت صورى، نباید منجر به تکفیر متوسلین و حکم به خروج آنها از محدوده اسلام شود.

«سُبْحانَکَ هذا بُهْتانٌ عَظِیمٌ».

خداوند فرموده است:

«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَهَ»؛

وسیله هر چیزى است که موجب‏ تقرب به خداوند و واسطه برآوردن حاجت باشد و ملاک در انتخاب وسیله آن است که این وسیله داراى ارزش و حرمت، نزد کسى باشد که به او توسل مى‏شود.

لفظ وسیله در آیه عام است، هم شامل اشخاص با فضیلت؛ مانند پیامبران و صالحان در حیات و پس از وفات مى‏باشد و هم شامل اعمال صالحى که به آن مأمور هستیم و توسل به آن اعمال بعد از اتمام آن مى‏شود. در احادیث و اخبارى که خواهى دید این امر به‏وضوح دیده مى‏شود؛ پس گوش بسپار و شاهد باش تا بنگرى که چگونه توسل به پیامبر صلى الله علیه و آله قبل و بعد از وجود پیامبر صلى الله علیه و آله در دنیا و بعد از وفات حضرت در برزخ و روز قیامت، ثابت گردیده است.