امام علی علیه السلام فرمودند:
مِنَ الشَّقاءِ اَن یَصُونَ المَرءُ دُنیاهُ بِدینه؛

از شقاوت و بدبختی است که انسان دنیای خود را با (خرج کردن) دینش حفظ کند.
غررالحکم، ج 6، ص 27
شرح حدیث:
همیشه باید چیز کم ارزش را فدای ارزشمندتر کرد. این شرط عقل و خرد است.
گاهی «دنیا» یا «دین» در معرض خطر قرار می گیرد. برای حفظ کدام باید دیگری را فدا کرد و با خرج کدام دیگری را حفظ نمود؟
چه شقاوتی بالاتر از این که کسی از«دین» خود بگذرد تا به «دنیا» برسد و از آخرت چشم بپوشد تا به کامیابی دنیا نائل آید؟
اگر به خاطر حفظ ریاست، به دست آوردن مقام و ثروت، یا رفع مشکل اداری، کسی دست به نیرنگ و دروغ بزند یا سراغ راههای نامشروع برود. یا رشوه بگیرد، یا رشوه بدهد، یا از موقعیّت شغلی و اداری خود سوء استفاده کند، این همان «خرج کردن دین برای رسیدن به دنیا» است و بسیار ناپسند است.
آیا این شقاوت نیست که کسی از «دین» بگذرد تا به «دنیا» برسد و بدتر آن که از «دین خود» بگذرد تا دنیای کس دیگر تأمین شود؟
باید از «دنیا» گذشت تا «دین» مصون بماند نه که دین را خرج دنیا کرد.
در صحنه های امتحان بکوشیم مردود نشویم.

منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی (علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391)

امام علی علیه السلام فرمودند:

برادر خود را در سه حالت حفظ کند: در دوران تنگدستی و گرفتاری، در زمان نبودنش و پس از وفاتش.
نهج البلاغه، حکمت 129
شرح حدیث:
بسیارند کسانی که شعار دوستی و ارادتمندی می دهند، اما صحنه ی امتحان و موقعیت های دشوار و شرایط نیاز که پیش آید، دوستان واقعی از مدّعیان دوستی و برادری شناخته می شوند.
یکی از صحنه ها هنگام گرفتاری و رنج است که دوستان همدل و صمیمی را می توان شناخت.
دوست مشمار آن که در نعمت زند
لاف یاریّ و برادر خواندگی
دوست آن باشد که گیرد دست دوست
در پریشان حالی و درماندگی
صحنه ی دوم در غیبت و پشت سر اوست. گاهی در غیاب دوستمان از او بدگویی می کنند یا نسبتهای دروغ می دهند یا در حق او ظلم می کنند. دوست واقعی در غیاب دوستش باید از او دفاع کند و آبروی او را حفظ کند.
صحنه ی سوم دوران پس از مرگ است.
دوست را نباید فراموش کرد حتی پس از مرگ او. باید از او و نیکیهایش یاد کرد، به بستگان و فرزندانش رسیدگی کرد و جویای حال آنان شد، بر مزار او رفت و برایش فاتحه ای نثار کرد.
اینهاست نشانه های دوست واقعی.

منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی (علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

مام علی(علیه السلام) فرمودند:
شَتّانَ ما بَینَ عَمَلَین: عَمَلُ تَذهَبُ لَذَّتُهُ وَ یَبقی تَبِعتُهُ وَ عَمَلُ تَذهَبُ مَؤونَتُهُ وَیَبقی اَجرُهُ؛

فاصله ی بسیاری است میان دو عمل: عملی که لذتش می رود ولی پیامدهای آن باقی می ماند، و عملی که رنج و زحمتش می رود اما اجر و پاداش آن ماندگار است.
نهج البلاغه، حکمت 117
شرح حدیث:
چه حکمت عمیق و پند دلنشینی!
شنیده اید که می گویند: یک لحظه هوسرانی، یک عمر پشیمانی!
سرنوشت کارهای نیک و بد ما انسانها همین گونه است. دستگاه خدا دستگاه حساب و کتاب و پاداش و کیفر است. اگر در دنیا هم نشود، آخرت در پیش است که روز داوری است.
اهل معصیت دنبال خوشگذرانی و لذّتند، لذّتهای گذرا ولی آثار آن و پیامدهای سوء آن باقی است. مثل کسی که در یک لحظه عصبانی می شود و کسی را به قتل می رساند اما زندان و کیفر او را به راحتی رها نمی کند.
اهل طاعت که به فرمان خدا عمل می کنند، گر چه از برخی خوشیها محروم می شوند یا رنج عبادتشان مثل ایام روزه و حج پایان می یابد اما پاداش آنان باقی است.
کدام یک از این دو کار عاقلانه تر است؟
لذتهای زودگذر با عواقب سخت و همیشگی، یا سختیهای گذرا، اما پاداشهای ابدی؟
عاقل کسی است که راحت و نعمت ابدی آخرت را با لذایذ حرام و زودگذر دنیا عوض نکند.

منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی (علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام علی علیه السلام فرمودند:
کَیفَ یَزهَدُ فی الدُّنیا مَن لایَعرِفُ قَدرَ الآخِرَهِ؟

چگونه در «دنیا» پارسایی پیشه کند، کسی که ارزش «آخرت» را نمی شناسد؟
غررالحکم، ج4، ص 562.
شرح حدیث:
بر سر دو راهی انتخاب «مفید» از «مفیدتر» بصیرت لازم است.
هر کس در پی سود و منفعت است، ولی شناخت سود واقعی و پایدار مهم تر است.
برخورداری از «دنیا» خوب است، اما بهره مندی از نعمتهای «آخرت» خوب تر.
نباید برای «منافع محدود» و «سود اندک» منافع بیشتر و پایدارتر را از دست داد. از کسی که مزایای آخرت را می شناسد، انتظاری جز این نیست که از سود و لذت دنیا برای رسیدن به لذایذ اخروی بگذارد، و گرنه شایسته ی ملامت است.
زاهد واقعی کیست؟
کسی که با شناخت ارزش آخرت و نعمتهای بهشت و همسایگی با پیامبران و اولیای الهی و صالحان و شهیدان به نعمتهای دنیوی بی رغبت شود و آن را فدای بهشت برین و سعادت اخروی کند.
برای آخرت گرایی باید بی ارزشی دنیا را شناخت.
برای عمل خالص و صالح باید پوچی اعمال دنیاطلبانه و کاسب کارانه را فهمید.
بازنده کسی است که «آخرت» را به خاطر «دنیا» از کف بدهد.

منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی (علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام علی علیه السلام فرمودند:
لاتَخلُوا الأرضُ مِن قائمٍ لِلهِ بِحُجّهٍ، إمّا ظاهِراً مَشهُوراً و إمّا خائِفاً مَغموراً؛

زمین هرگز از کسی که با حجت برای خدا قائم باشد خالی نمی ماند، یا آشکار و مشهور یا بیمناک و پنهان.
غررالحکم، ج6، ص 410
شرح حدیث:
یکی از شناختهای ضروری«حجّت شناسی» است؛ شناخت کسی که از سوی خدا سندی معتبر و ملاکی قوی و معیاری روشن قرار داده شده است تا بندگان بندگی و اطاعت و عبودیّت خود را با اذن او و با انطباق با امر و نهی و نظر و رضای او انجام دهند.
خداوند با حجّتهایش با بندگان «احتجاج» می کند. پس باید حجتهای الهی را شناخت و طبق تعالیم آنان عمل کرد.
حضرت مهدی، حجت الهی است که در پس پرده ی غیب پنهان و «قائم لله» است.
او گر چه پنهان است، پیداترین و حاضرترین افراد است. خورشید هر چند پشت ابر باشد و از دیده ها پنهان، روشنگری و نورافشانی خود را دارد و اگر حجّت الهی هم در زمین نباشد، نظام هستی در هم می ریزد و مردم نیز بی پشتوانه و بی تکیه گاه می مانند.
آن که «صاحب زمین و زمان» است، آن حجت غایت الهی است.
شناخت او محبت می آورد و محبتش ما را به جرگه ی مطیعان می رساند.

منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی (علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام علی (علیه السلام) فرمودند:
إستَنزلوا الرزَّقَ بِالصَّدَقَهِ، وَ مَن اَیقَنَ بِالخَلَفِ جادَ بِالعَطیّهِ؛

روزی را با صدقه دادن فرود آورید. هر کس یقین به جایگزین داشته باشد، در بخشش سخاوتمند می شود
نهج البلاغه، حکمت 132
شرح حدیث:
از وعده های الهی است که «صدقه» و انفاق، موجب افزایش روزی می شود و خداوند پاداش آنچه را در راه او داده شده است، چند برابر می دهد.
آنچه داریم از خداست. همو از ما خواسته است که به نیازمندان هم رسیدگی کنیم و با انفاق و صدقه و خیرات و احسان، رحمت او را فراهم آوریم.
عرصه ی مال و انفاق و احسان یکی از میادین آزمون است.
در «آزمون مالی» برخی قبول نمی شوند؛ چون دلبسته به ثروت خویشند. بعضی هم می پندارند آنچه می دهند، از دست می رود.
اما اگر طبق توصیه و رهنمود قرآنی تربیت شده باشیم که خداوند انفاق انسان مؤمن را بی پاداش نمی گذارد و باور کرده باشیم که:
تو نیکی می کن و در دجله انداز
که ایزد در بیابانت دهد باز
هرگز آنچه را صدقه می دهیم، از دست رفته نخواهیم پنداشت، بلکه در صندوق ذخیره ی آخرتی خویش بایگانی می کنیم.
خدا وعده ی جبران داده است، پس چرا امساک و بخل؟

منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی (علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَعجَزُ النّاسِ مَن عَجَزَ عَن إکتسابِ الإخوانِ وَ اَعجَزُ مِنهُ مَن ضَیَّعَ مَن ظَفِرَ بِهِ مِنهُمِ؛

عاجزترین مردم کسی است که از انتخاب دوست و یافتن برادر ناتوان باشد، و ناتوان تر از او کسی است که دوستان خود را نتواند نگه دارد.
نهج البلاغه، حکمت 11
شرح حدیث:
بعضی روحیه ی جمعی و جذبی دارند، هم جذب دیگران می شوند و الفت و انس می گیرند، هم دیگران جذب آنان می شوند و دوستشان می گردند.
این یک هنر است که انسان بتواند با اخلاق و رفتار خویش کسانی را جذب خود کند و برای خود دوستانی پیدا کند.
کسی که این روحیه و توان و جاذبه را نداشته باشد، ناتوان است.
از سوی دیگر نگه داشتن دوستان و استمرار رفاقتها و تداوم روابط دوستانه نیازمند هنرمندی خاصّی است. گاهی حرفی نسنجیده یا رفتاری خودخواهانه یا انتقادی تند و تحقیرآمیز و یا حتّی شوخی ای بی جا و نامناسب رابطه ی دوستی را به هم می زند.
چه باید کرد که دوستانی شایسته پیدا نمود؟
چه باید کرد که دوستانمان را از دست ندهیم؟
بی شک اخلاق و رفتار ما در پیدایش ارتباط دوستانه یا تداوم دوستها مؤثر است.
بکوشیم «واو عاطفه» باشیم نه «خط فاصله».

منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی (علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

حجت الاسلام انصاریان - تجارت و خسارت - جلسه اول(دهه سوم محرم 1394 - تهران-هیئت سجادیه نازی آباد )

حجت الاسلام انصاریان - تجارت و خسارت - جلسه دوم(دهه سوم محرم 1394 - تهران-هیئت سجادیه نازی آباد )

امام علی (علیه السلام) فرمودند:
اَعقَلُ النّاسِ اَنظَرُهُم فی العَواقبِ؛

خردمندترین مردم کسی است که به عواقب و فرجام کار بیشتر بنگرد.
غرر الحکم، ج 2، ص 484
شرح حدیث:
فقط دیدن امروز و زمان حال هنر نیست.
کسی که بصیرت و دید نافذ دارد، آن طرف تر و فرداهای نیامده را هم می نگرد.
گاهی راحت امروز رنج فردا را در پی دارد. گاهی هم برعکس رنج و سختی کشیدنهای امروز راحت و رفاه دراز مدت آینده را به ارمغان می آورد.
گاهی خطای امروز فردایی آمیخته به کفر و عقوبت و رسوایی را رقم می زند، و گاهی صبر بر سختیهای «زندگی مؤمنانه» بهشت را برای شخص فراهم می آورد.
در این میان عاقل کیست و غافل کدام است؟
مجرمان پنهانکار می پندارند زیر کند که در تله گرفتار نمی شوند و ردّپایی به جا نمی گذارند. اما وقتی گرفتار می شوند، به خطا و غفلت خود پی می برند.
کسی که به خاطر پول مختصری دست به دزدی یا قتل می زند و اسیر زندان می گردد، چه بسا اگر این روزها را می دید، هوس دزدی یا جنایت نمی کرد.
هر کس عواقب را بنگرد، از پشیمانی مصون می ماند.
روزگار فقط «اکنون» نیست و زمان هم تنها «امروز» نیست.
وقتی از پس امروز فردایی هست، آینده نگر باشیم.

منبع: حکمت های علوی و ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام علی (علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستانه قدس رضوی، چاپ سوم (1391).

از جمله دعاهای حضرت فاطمه (علیها السّلام):
اَللّهُمَّ إنی اَسئلکَ کَلِمَةَ الإخلاصِ وَ خَشیَتَکَ فِی الرِّضا وَالغَضَبِ وَالقَصدَ فِی الغِنی وَالفقرِ؛

خداوندا! از تو اعتقاد خالص و توحید را می خواهم، و این که در حالتِ خشم و رضا از تو بترسم و در حالت فقر و غنا اعتدال را رعایت کنم.
بحارالانوار، ج 94، ص 225
شرح حدیث:
خواسته های حضرت فاطمه (علیها السّلام) در این دعا یکی اعتقادی است، یکی قلبی و یکی هم اخلاقی و رفتاری.
«کلمه ی اخلاص» و عقیده به توحید نخستین خواسته است. اگر توجه به معبود یکتا نباشد، عمل تباه و اندیشه منحرف می گردد.
خواسته ی دوم خداترسی در حال غضب و رضاست. بعضی وقتی عصبانی می شوند، از مرز حق می گذرند و قضاوت نادرست و تصمیم نابجا می گیرند. رعایت حکم خدا وحق و عدل در همه حال معیار سلامت اخلاقی و ایمانی انسان است.
خواسته ی سوم میانه روی در حال ثروتمندی و تنگدستی است.
برخی وقتی فقیرند، هم ناشکری می کنند، هم بخل می ورزند. برخی هم وقتی ثروت و مال دارند، به افراط و زیاده روی و ریخت و پاش و اسراف روی می آورند.
حرکت در راه «اعتدال» مطلوب شرع و عقل است. میانه روی هم در دوران فقر و تنگدستی هم در دوره ی توانگری و برخورداری فضیلتی اخلاقی است.
افراط و تفریط در هر مسأله ای ناپسند است، حتی در بذل و بخشش مالی.

منبع: حکمت های فاطمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از حضرت فاطمه علیها السّلام) ، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1390)