چگونگي ظهور احساس حقارت

هنگامي که احساس حقارت بر ضمير پنهان شخص نقش بندد و ماهيت عاطفي پيدا کند، بازتاب آن در چگونگي روابط و مناسبات او با ديگران و همچنين در قضاوت و ارزيابي شخص نسبت به خودش ظاهر مي شود. انعکاس خارجي اين احساس در مردان، عبارت است از: دستپاچگي و اضطراب در صحبت کردن يا نطق و خطابه، دقت و وسواس در آراستگي ظاهر و وضع لباس، کفش و امثال اين ها و نيز حساسيت بيش از حد نسبت به نظر و عقيده ديگران درباره ايشان.
در زنان به صورت مدپرستي- يعني افراط در تغيير آرايش سر و صورت و رنگ مو و مدل لباس و کفش و جوراب، به تبعيت از مد روز، تمايل به غيبت، عيب جويي و تحقيرساير زنان خود را نشان مي دهد. روشن است که احساس حقارت، يک نوع مقايسه خود با ديگران را به همراه دارد.
دراين مقايسه خود را بازنده و حقير ديدن و ديگران را برتر و پيروز پنداشتن،حسادت فرد را نسبت به رقيبان بر مي انگيزد.توجه به اين نکته نيز مفيد خواهد بود که در منجر شدن احساس حقارت به رشک ورزي تفاوتي بين زن و مرد نيست؛گرچه شکل ظهور حسادت درآن ها متفاوت باشد.
گاه به کساني بر مي خوريم که نسبت به همه چيز و همه کس نظر خورده گيري و بهانه جويي دارند. در نظر اينان همه خطاکار و مقصرهستند و هيچ چيز وجود ندارد که بتواند رضايت خاطر ايشان را جلب نمايد. اين طرز تلقي و نگرش خاص در هر انساني مشاهده شود، نشانه واکنشي جبراني در قبال آگاهي به حقارت خود است. هرکس در چنين موقعيتي قرار گيرد، شهامت و قدرت مبارزه خود را از دست مي دهد و در برابر مشکلات و پيشامدها دستخوش ضعف و ترديد مي شود. مسير تحول شخصيت فرد در اين شرايط عبارت خواهد بود از: تزلزل در تصميم و از دست دادن ثبات در روحيه و رفتار، نامشخص شدن هدف ها و منظورها، فقدان اعتماد به قابليت شخصي و بالاخره خودداري مصرانه از پذيرفتن زندگي و گريز از واقعيت ها به وادي ميخوارگي، اعتياد، قمار، زندگي انگلي، سربار ديگران شدن و امثال آن.
از سوي ديگر، هرگاه ترس در اعماق ضمير فردي خانه کند از گروه آدم هاي ستيزه جو و متجاوز باشد، در اين صورت براي رهايي از احساس ترس و حقارت و تحميل شخصيت خويش بر ديگران، رفتاري جسارت آميز و تجاوزکارانه از خود نشان مي دهد.
اين گونه افراد،ظاهري پرخاشگر، زورگو و متکبرپيدا مي کنند، خودستا و گزافه گو و مدعي و طلبکار مي شوند، خودنمايي و تظاهر در لباس پوشيدن، حرف زدن و حرکات آن ها کاملاً مشخص و قابل لمس است.به طورکلي، زورگويي و تجاوز و خودستايي و رفتارها و حالت هاي غيرعادي و مبالغه آميز، مي توانند نشانه هايي از احساس عدم قابليت و احساس حقارت در شخص باشند.