پرسش :
قمه زدن در عاشورا، چه حکمی دارد و اگر کسی نذر کرده باشد حکم آن چیست ؟
پاسخ :
از مراسمى که در بعضى از شهرستان ها و بلاد شیعى وجود دارد، قمه زنى است.
این عمل مورد اختلاف مراجع تقلید و پیروان آن‌ها مى‌باشد. عده اى آن را جایز مى دانند و گروه دیگر به خاطر تأثیر نامطلوبش بر افکار دیگران و موجب وهن مذهب بودن ، آن را جایز نمى دانند. البته اوضاع زمان در این مسئله بى تأثیر نیست . امام خمینى در اوایل انقلاب در پاسخ سؤالى در این زمینه فرمود: در وضع موجود قمه نزنند. (1)
حضرت آیت الله فاضل لنکرانى مى فرماید: با توجه به گرایشى که نسبت به اسلام و تشیّع بعد از پیروزى انقلاب اسلامى ایران در اکثر نقاط پیدا شده و ایران اسلامى به عنوان ام القراى جهان اسلام شناخته مى شود و اعمال و رفتار ملّت ایران به عنوان الگوى اسلام مطرح است، لازم است دربارة مسایل سوگوارى امام حسین (ع)به گونه اى عمل شود که موجب گرایش بیش تر به آن حضرت و هدف مقدس وى گردد. در این اوضاع مسئلة قمه زنى نه تنها چنین نقشى ندارد، بلکه به علت نداشتن هیچ گونه توجیه قابل فهم ، ثمره اى جز نتیجهء سوء نخواهد داشت. لذا لازم است علاقه مندان به امام حسین (ع) از این گونه اعمال خوددارى کنند.(2)
آیت الله مکارم گفته‌اند: عزادارى خامس آل عبا از افضل قربات و مایة بیدارى مسلمین است، ولى از کارهایى که موجب وهن مذهب مى شود و بهانه به دست دشمنان و مخالفان مى دهد، باید اجتناب نمود(3).
آیت الله تبریزی نیز گفته‌اند : عزاداری باید طوری باشد که موجب وَهَن بر شیعه نباشد .(4 )
حضرت آیت الله خامنه اى در دیدار جمعى از روحانیون در آستانة ایّام عاشوراى سال 1373 ضمن بیانات مبسوطى در خرافه زدایى از عزادارى سیدالشهدا فرمود: قمه زدن هم از آن کارهاى خلاف است … این یک کار غلطى است که عده اى قمه ها را بگیرند و به سر خود بزنند و خون بریزند. کجاى این کار، حرکت عزادارى است ؟ این جعلى است ، این ازچیزهایى است که از دین نیست .
ایشان در پاسخ به نامهء امام جمعهء اردبیل نوشتند:
امروز این ضرر بسیار بزرگ و شکننده است و لذا قمه زدن علنى و همراه با تظاهر، حرام و ممنوع است.
اما این که اگر کسی نذر کرده باشد قمه بزند ، چون باید متعلق نذر از افعال راجح و مستحب و یا لا اقل مباح باشد، نیز با توجه به فتوا به حرمت توسط برخی مراجع، همچنین با توجه به بازتاب منفی این کار، چنین نذری از نظر شرعی صحیح نیست و نباید بدان عمل نمود؛ زیرا از شرایط صحت نذر برخوردار نیست.
————————————————————————————————-
پی‌نوشت‌ها:
1.فرهنگ عاشورا، ص 358
2.جامع المسائل ، ج 1 ، ص 622
3.استفتاآت جدید، ج 1، ص 55
4 .استفتاات جدید، س 2014 .