علت سودنبردن از به بندكشيده شدن شياطين

در چارچوب تحليلي كه گذشت ـ كه مي رساند در اين ماه شياطين نسبت به انسان و دست كم نسبت به روزه داران سلطه ندارند ـ سوال اساسي دومي مطرح مي شود; چرا كه مي بينيم گاهي روزه داران هم در اين ماه دچار غفلت و گناه مي شوند. تشريع كفاره هايي كه براي درمان اين حالت هاست نيز گواه آن است . سيد ابن طاووس در تصوير اين نكته مي گويد :
يكي از دينداران از من پرسيد : « من از به بند كشيده شدن شياطين بهره چنداني نمي برم ; چون همان حالت غفلت را كه پيش از ماه رمضان داشتم دارم و گويا فرقي نكرده است و با زنجيرشدن ياران شيطان از آن كاسته نشده است … » .
دو پاسخ به اين پرسش مي توان داد :

1 -شيطان به تنهايي زمينه ساز گناهان نيست .
اين پاسخ بر اين نكته استوار است كه خطاها و گناهاني كه از انسان سرمي زند تنها به شيطان و اغواگري او مربوط نمي شود; بلكه دو منشا اساسي ديگر هم دارد : نفس اماره و زنگارهاي متراكمي كه پيامد گناهان پيشين اند و دل را آلوده و سياه ساخته اند.
در واقع عنايت الهي اي كه در ماه رمضان شامل انسان مي شود تنها تاثير عامل نخستين را كه مربوط به شيطان است از بين مي برد; اما دو عامل ديگر همچنان نقش ايفا مي كنند و جهت زمينه سازي براي انحراف انسان و سرزدن گناهان از او و غافل ماندن وي كافي اند.
بر فرض كه روزه بتواند همه كشش هاي نفس اماره را بپوشاند و تاثير آن را در كشاندن انسان به طرف خطاها و گناهان از بين ببرد زنگارهاي متراكم از گناهان گذشته كافي اند كه براي روزه دار خطرآفرين باشند و او را در معرض غفلت و گناه قرار دهند.

2 -دربندبودن شيطان ها نسبي است .
از تحليل گذشته روشن شد كه زنجيري كه شيطان را به بند مي كشد از خود روزه ماه رمضان فراهم مي شود و نه از چيز ديگري . بنابراين هرچه روزه مستحكم تر و كامل تر باشد زنجيري كه شيطان را به بند مي كشد و جلوي نفس اماره را مي گيرد محكم تر خواهد بود و از ميزان غفلت و انحراف هاي ناشي از آن خواهد كاست .
بر اين پايه مي توان گفت : روزه آنان كه در ماه رمضان گناهاني مرتكب مي شوند روزه كاملي نيست . (ماه خدا محمدي ري شهري جلد اول مركز تحقيقات دارالحديث )