وصیت مخصوص پیامبر(صلی الله علیه واله)به جابر

از ویژگیهای جابر بن عبد الله انصاری وصیت پر راز و رمز رسول‌خدا(صلی الله علیه واله)به اوست. این امر شگفت‌انگیز بیانگر مقام ارجمند و شخصیت عظیم جابر است. رسول خدا (صلی الله علیه واله)به جابر فرمود: «امید آن‌است که عمر طولانی کنی تا فرزندی از من را که از نسل حسین(ع)است و محمد نام دارد ، ببینی که علم دین را می‌شکافد و تشریح‌ می‌کند. وقتی او را ملاقات کردی، سلامم را به وی برسان.

جابر در عصر پیامبر

هنگامی که پدر جابر به شهادت رسید، جابر 9 خواهر داشت. گروهی ‌بر این باروند که جابر پنج فرزند داشت، سه پسر که عبد الرحمن، محمد و حمید نام داشتند. و دو دختر که میمونه و ام حبیب‌ خوانده می‌شدند. به سبب نام پسرهایش، جابر را ابو عبد الرحمن و ابو محمد و گاه ابو عبد الله می‌خواندند. جابر در عصر پیامبر(صلی الله علیه واله)عنصری پاک، مجاهدی مخلص و صحابی رسول‌خدا (صلی الله علیه واله)شمرده می‌شد و همراه پیامبر(صلی الله علیه واله)در 19 غزوه از بیست و یک غزوه شرکت کرد. امام باقر(علیه السلام) فرمود: از جابر بن عبد الله انصاری شنیدم که ‌می‌گفت: از رسول خدا (صلی الله علیه واله)در مورد سلمان پرسیدم ، فرمود: سلمان دریای علم ‌و معرفت است که نمی‌توان به آخر آن رسید. سلمان دارای علم‌گذشته و آینده است. خداوند دشمن دارد ، کسی را که با سلمان‌دشمنی کند و دوست دارد آن را که با سلمان دوستی ورزد. عرض کردم درباره ابوذر غفاری، مقداد، و عمار یاسر چه می‌فرمایی؟حضرت پاسخ را تکرار کرد. از محضر رسول خدا (صلی الله علیه واله)بیرون آمدم، تا این چهار تن (سلمان، ابوذر، مقداد، عمار یاسر) را دیدار کنم و به آنها بشارت دهم. وقتی از حضور رسول خدا(صلی الله علیه واله)حرکت کردم ، فرمود: «الی یا جابر و انت منا، ابغض الله من ابغضک و احب من‌احبک‌» ای جابر، تو از خاندان ما هستی، خداوند دشمن دارد آن‌ را که با تو دشمنی ورزد و دوست دارد آن را که با تو دوستی‌کند.

جابر نخستین زائر امام حسین (ع)

یکی از راههای عمیق و در عین حال ساده و آسان برای شناخت اسلام ‌و آثار سازنده آن، مطالعه زندگی اصحاب خاص پیامبر(صلی الله علیه واله) و امامان‌معصوم (علیهم السلام) است. آنها که تا آخر عمر در خط پیامبر وامامان بودند و از جانب آن بزرگوران مورد تایید قرار گرفتند. جابر بن عبد الله انصاری از افراد نادری است که براستی شاگردفهیم، عارف، پارسا، مجاهد و وارسته پیامبر(صلی الله علیه واله)بود. وی بیش از90 سال عمر پربرکت‌خود را در راه اسلام و گسترش آن صرف کرد وشیرمردی مخلص و نستوه، عابدی وارسته و عاشق و عالمی پرتلاش‌بود. جابر پنج امام را درک کرد، از شاگردان و یاران مخصوص همه‌آنها بود و در نشر اندیشه آنان، سهمی بزرگ داشت.«جابر بن عبد الله انصاری‌» کسی بود که هم اسلام او را پرورش‌داد و هم او موجب رشد و گسترش اسلام شد. او در این میدان، گوی‌سبقت از همگنان ربود و چنان درخشید که وی را از «اصفیا»می‌دانند.او به دو موضوع، که در مکتب اسلام بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است،اهمیت‌بسیار می‌داد: 1- پاسداری و نگهبانی عمیق و جدی از خط راستین ولایت و رهبری‌امامان برحق، 2- نقل و نشر احادیث پیامبر و امامان(علیهم السلام) و گسترش‌فرهنگ اسلام. او چنان به نشر روایات اهمیت می‌داد که در تمام‌کتب احادیث اسلامی، نام او به عنوان ناقل حدیث و ناشر فرهنگ‌اهل بیت (علیهم السلام) می‌درخشد

جابر کیست؟

جابر بن عبد الله انصاری یار باوفای پیامبر (صلی الله علیه واله)و شیفته حق وپاسدار جان برکف اسلام حدود پانزده سال قبل از هجرت در مدینه ودر خانواده‌ای محترم، از خاندان «خزرج‌» متولد شد. پدر جابر«عبد الله بن عمرو» از نخستین کسانی است که قبل از هجرت‌پیامبر(صلی الله علیه واله)از مکه به مدینه، اسلام را پذیرفت. او تمام زندگی‌اش‌را وقف گسترش اسلام کرده بود. و بیش از صد سال داشت. در جنگ بدرشرکت کرد و در جنگ احد به درجه رفیع شهادت دست‌یافت. نام مادرجابر «نسیبه‌» بود و دختر، عقبه بن عدی به شمار می‌آمد.

امام ساختگی به جای حاکمیت خدا دنبال «تعامل با کدخدا» است

درباره موضوع بنیادی تحریف امام خمینی (رحمة الله علیه)، بحث‌های بسیاری از زوایای متعدد ‌می‌توان کرد، اما اگر ظرایف و دقایق این بحث، مرزبانی نشود باید اعتراف کرد که در همین بحث حتی با نام و عنوان تحریف امام، دچار تحریف ‌می‌شویم! از همین رو، این نوشته ‌می‌کوشد برای جلوگیری از ابتلا به عارضه خطرناک تحریف، به بازخوانی مبانی و اصول امام در گذر از نص بیانات ایشان بپردازد. متأسفانه ردپای جریان و افرادی در صحنه اجتماع و سیاست مشاهده می‌شود که به «ترور نرم» منظومه فکری امام خمینی روی آورده‌اند تا محکمات اندیشه او را محو نمایند و در حال تحمیل یک امام ساختگی بر پایه به اصطلاح قواعد مدرنیته و سیاست لیبرال مسلک هستند که در یک کلام بجای حاکمیت خدا، تعاملات با کدخدا پیگیری و رهگیری می‌شود.
1. یکی از نقاط تحریف امام، تلاشی است که می‌کوشد خط پیوند سیاست و دیانت در نگاه و روش ایشان را کمرنگ نماید، چون هرچقدر این خط کمرنگ شود، آنگاه می‌توانند بر عرفی شدن سیاست مانور و جولان بدهند. این درحالی است که در مکتب امام خمینی (رحمة الله علیه) برخلاف مکاتب سوسیالیسم و کمونیسم برآمده از ماتریالیسم و لیبرالیسم برآمده از اومانیسم، سیاست بر پایه دیانت و دستورات اسلام ناب محمدی است. همچنانکه خود امام درباره سیاست می‌فرمایند: «مگر سیاست غیر از این است؟ یک مملکت‌داری به طرز صحیح و عاقلانه موافق با همه روابط و ضوابط که در اسلام بوده است.» (1)
اگر غیر از این باشد، آسیب‌شناسی امام خواندنی است: «آن‌ها [غربی‌ها و شرقی‌ها] به کره مریخ هم بروند و به کهکشان‌ها راه یابند باز از سعادت و فضایل اخلاقی و تعالی روانی عاجزند و قادر نیستند مشکلات اجتماعی خود را حل کنند؛ چون مشکلات اجتماعی و بدبختی‌های آن‌ها، محتاج راه‌حل‌های اعتقادی و اخلاقی است و کسب قدرت مادی یا ثروت و تسخیر فضا از عهده حل آن برنمی‌آید. ثروت و قدرت مادی و تسخیر فضا احتیاج به ایمان و اعتقاد و اخلاق اسلامی دارد تا تکمیل و متعادل شود و در خدمت انسان قرار گیرد، نه اینکه بلای جان انسان بشود.» (2)
نقطه کانونی منظومه فکری امام، متمرکز بر «مَا أَنزَلَ اللّهُ» و حرف دین است. برای همین در نامه به گورباچف از شکستن استخوان‌های مارکسیسم سخن به میان آورد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را به علت طرد دین از صحنه اجتماع و سیاست و زندگی مردم هشدار داد. این درس عبرتی برای سکولارها و دین‌گریزان است: در سال 1378، یعنی 11 سال بعد از نامه امام خمینی، گورباچف در مصاحبه با واحد مرکزی خبر مسکو، از اینکه به هشدارهای آن روز امام بی‌توجهی کرده ابراز تأسف کرد و گفت: «مخاطب پیام آیت‌الله خمینی از نظر من همه اعصار در طول تاریخ بود … اگر ما پیش‌بینی‌های آیت‌الله خمینی را در آن پیام جدی می‌گرفتیم، قطعاً امروز شاهد چنین وضعیتی نبودیم.»
2. اگر سیره امام خمینی را بر پایه نظرات شخصی تعریف و روایت کرد و از توجه و تمرکز ایشان بر مدیریت فقهی جامعه نگفت، بدون تردید تحریف وی محسوب می‌شود. بنابراین، فقه‌زدایی از روش و سیره امام در اداره حکومت یکی‌دیگر از نقاط تحریف امام است. به تعبیر امام خمینی: «حکومت در نظر مجتهد واقعی فلسفه عملی تمام فقه در تمامی زوایای زندگی بشریت است. حکومت نشان‌دهنده جنبه عملی فقه در برخورد با تمامی معضلات اجتماعی، سیاسی، نظامی و فرهنگی است. فقه تئوری واقعی کامل اداره انسان و اجتماع از گهواره تا گور است.» (3)
3. مبارزه با استکبار و نفی سلطه‌گری از مبانی اصلی مکتب امام خمینی است و تحریف امام، آنجایی است که جریان و افرادی با حربه ناشیانه خاطره‌گویی و تفسیر به رأی کلام ایشان بخواهند جا بیندازند که امام در اواخر عمر به دنبال حل مسأله رابطه با آمریکا بودند. درحالی که این صراحت نظر امام خمینی در کتاب تحریرالوسیله است که می‌فرماید: «اگر در روابط تجاری و غیرتجاری ترس تسلط سیاسی و غیرسیاسی اجانب بر اسلام و سرزمین‌های مسلمین باشد که موجب استعمار آن‌ها و استعمار کشورهایشان شود. هرچند این استعمار معنوی باشد؛ برتمامی مسلمانان واجب است از آن دوری کنند و این روابط حرام است.» نباید فراموش کرد امام همان امامی است که در رد تصویب کاپیتولاسیون به اصل قرآنی «وَلَن یَجْعَلَ اللّهُ لِلْكَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً»- موسوم به قاعده نفی سبیل در فقه- استناد کردند.
4. یکی از نقاط تحریف امام این است که خوی کاخ‌نشینی و اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی مسئولان از نگاه امام عادی تلقی شود. درحالی که به تعبیر رهبر بصیر انقلاب: «امام طرفدار جدی حمایت از محرومان و مستضعفان بود و نابرابری اقتصادی و اشرافی‌گری را با شدت و تلخی رد می‌کرد.» (4) از سوی دیگر؛ امام خمینی اهتمام ویژه‌ای نسبت به مسأله محرومین و مستضعفین داشتند: «ما وظیفه داریم مردم مظلوم و محروم را نجات دهیم، ما وظیفه داریم پشتیبان مظلومین و دشمن ظالم باشیم. همین وظیفه است که امیرالمؤمنین در وصیت معروف به دو فرزند بزرگوارش تذکر دادند و فرمود: کونا للظالم خصما و للمظلوم عونا. (5) تا جایی‌که حضرت امام در بیان نقش و جایگاه محرومین فرمودند: «محرومین به ما منت دارند که ما را از این قیدی که ابرقدرت‌ها به دست و پای ما بسته بودند نجات دادند، آن‌ها بر کشور ما منت دارند که اسلام عزیز را در این کشور حاکم کردند.» (6)
اینجاست که در مکتب امام خمینی عدالت و به خصوص عدالت اجتماعی از جایگاه بسیار ممتاز و مؤثری برخوردار است: «مبنای جمهوری اسلامی بر عدالت اجتماعی است.» (7) و اشاره می‌کنند که نهضت انبیاء بر مبنای عدالت اجتماعی بوده است: «پیغمبراکرم تشکیل حکومت داد، مثل سایر حکومت‌های جهان، اما با انگیزه بسط عدالت اجتماعی» (8) و البته مقوله عدالت در مکتب امام متمایز از مکاتب غیرتوحیدی غرب و شرق است، چرا که در لیبرالیسم و مکاتب غربی سرمایه‌داری، بهره‌مندی مطلق از امکانات مورد نظر است و در سوسیالیسم و مکاتب شرقی تساوی و برابری مطلق و مالکیت اشتراکی مطرح است؛ درحالی که در مکتب امام چنین نیست. ایشان معتقدند: «اسلام نه با سرمایه‌داری ظالمانه و بی‌حساب و محروم‌کننده توده‌های تحت ستم و مظلوم موافق است، نه با رژیمی مانند رژیم کمونیسم و مارکسیسم و لنینیسم که با مالکیت فردی مخالف و قائل به اشتراک است؛ بلکه اسلام یک رژیم معتدل با شناخت مالکیت و احترام به آن به نحو محدود در پیدا شدن مالکیت و مصرف است که اگر به حق به آن عمل شود، چرخ‌های اقتصاد سالم به راه می‌افتد و عدالت اجتماعی که لازمه یک رژیم سالم است تحقق می‌یابد.» (9) بنابراین، اگر جریانی به نام عدالت اجتماعی، توسعه عاریتی از لیبرالیسم را به میدان آورد و فتوا دهد: «اگر در فرآیند سیاست تعدیل اقتصادی، طبقه‌ای از جمعیت (اقشار مستضعف) زیر چرخ دنده‌های توسعه له شوند اشکال ندارد!» این تحریف محکمات امام در میدان سیاست و اقتصاد است.
پی‌نوشت‌ها:
1. صحیفه نور، ج5، ص 109.
2. ولایت فقیه، امام خمینی، ص 61 و 71.
3. صحیفه نور، ج12، ص 89.
4. سخنان رهبری در بیست و ششمین سالگرد امام خمینی.
5. ولایت فقیه، چاپ سوم، 1374، تهران، ص 82.
6. صحیفه امام، ج71، 425.
7. صحیفه امام، ج9، ص 17.
8. همان، ج12، ص 392.
9. برگرفته از وصیت‌نامه امام خمینی.

منبع مقاله :
عصر اندیشه، شماره 8، شهریور 1394

پوشش نداشتن زنان جاهلی
به رغم گزارش‌های حاکی از حجاب زنان عرب در دوره‌ی جاهلیت، شواهد دیگری نیز بیانگر پوشش نداشتن آنها است.
1. قرآن:
قرآن وضعیت زنان را قبل از اسلام و در دوره‌ی جاهلیت در مواردی یادآوری می‌کند از جمله:
1. زمانی که به زنان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمان می‌دهد که در خانه بمانند، به آنان چنین خطاب می‌کند: «وَ لاَ تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الْأُولَى »خود را مانند جاهلیت نخستین زینت نکنید.»
از آیه‌ی مذکور و معانی متعددی که برای واژه‌ی «تبرجن» در تفاسیر و کتب لغت بیان شده است، می‌توان چنین نتیجه گرفت که در جاهلیت، زنان برخی از زیبایی‌های بدن را که پوشیدن آن در اسلام واجب شد، آشکار می‌نمودند.
2. خداوند خطاب به زنان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و زنان مؤمن چنین می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ …؛  «ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو جلباب‌ها (روسری‌های بلند) خود را بر خویش فرو افکنند».
غرض اصلی خداوند در این آیه تغییر پوششی بوده است که قبل از نزول آیه وجود داشته است. از ام سلمه روایتی درباره‌ی این آیه وارد شده که می‌گوید: من برتر از زنان انصار ندیدم؛ همین که آیات سوره‌ی نور نازل شد، یک نفر از آنها دیده نشد که مانند سابق بیرون بیاید. سر خود را با روسری‌های مشکی می‌پوشیدند، گویی که کلاغ روی سرشان نشسته بود. 
می توان چنین نتیجه گرفت که قبلاً زنان عرب پوشش چندانی نداشتند و اعضایی از بدنشان پوشیده نبوده است.
دیدگاه جاحظ درباره‌ی پوشش زنان جاهلی:
جاحظ در این باره می‌گوید: «میان زنان و مردان عرب حجاب نبود و به نگاه اتفاقی و پنهانی خرسند نبودند؛ بلکه زن و مرد سخن می‌گفتند و شب نشینی می‌کردند و دو به دو کنار هم می‌نشستند و با هم بودند. مردی که خیلی به این گونه روابط علاقه داشت، «زِیر» - به معنای بسیار ملاقات کننده‌ی زنان – می‌نامیدند. این ملاقات نیز درجلوی چشم بزرگ ترها و شوهران بود. آنان را منع نمی‌کردند. وی سپس داستان جمیل و بثینه و عشق آن دو به یکدیگر و روابط، آنها را با هم (با آنکه بثینه شوهر داشت) بیان می‌کند و اضافه می کند: «بدین گونه همواره زنان و مردان عرب در جاهلیت و اسلام گفت و شنود داشته اند، تا اینکه حکم حجاب بر زنان پیامبر و مخصوص ایشان نازل شد». 
- کنار گذاشتن پوشش در موارد خاص:
بسیاری از اشعار دوره‌ی جاهلیت در شرایط خاصی زنان را بدون پوشش سر و صورت و در برخی موارد برهنه توصیف کرده اند.
عزاداری:
چنان که گذشت، ربیع بن زیاد عبسی زنان را این گونه توصیف می‌کند که در ماتم و اندوه مالک بدون پوشش و با سیلی زدن بر صورت بر مصیبت او نوحه سرایی می‌کنند. «هر کس که به کشته شدن مالک خشنود است، در روز نزد زنان قبیله ما بیاید. و زنان را می‌بیند که چگونه با کمال حسرت ناله می‌کنند و در سحرها بر صورت خود لطمه می‌زنند. این زنانی که قبلاً صورت خود را می‌پوشانیدند، امروز چهره‌های خود را برای دیگران آشکار می‌کنند. زنان آزاد صورت خود را برای شخصی می‌خراشند که نرم خوی و خوش خبر باشد».
ترس از اسارت:
در زمان جنگ برخی زنان وقتی از شکست و عقب نشینی قوم خود مطمئن می‌شدند، از ترس اسارت حجاب را کنار می‌گذاشتند و خود را شبیه به کنیزان می‌کردند تا بتوانند فرار کنند و اسیر دشمن نشوند.
طرفه، زنان بی حجابی را که قصد داشتند از دشمن فرار کنند، چنین توصیف می‌کند:

سائلوا عنّا الّذی یعرفنا *** بقوانا یوم تحلاق اللمِّم
یوم تبدی البیضُ عن أسوُقها *** و تَلُف الخیل اعراجَ النَّعَم 

سَبرةبن عمروالفقعسی در بیان عیب‌های قبیله‌ی بنی نهشل می‌گوید که زنان آنها خود را از ترس اسارت شبیه کنیزان و برهنه می‌کنند:

و نسوتکم فی الرّوع بادٍ وجوه‌ها *** یُخَلنَ إماء و الإماء حرائر
أعَیّرَّتنا البانها و لحومها *** وذلک عارٌ یا ابن رَیطَه ظاهر 

هنگام طواف کعبه:
در آن دوره‌ی تاریخی، افرادی که از قبایل دور و نزدیک برای زیارت خانه‌ی خدا می‌آمدند، سه گروه بودند: 1- قبایلی که خانه‌ی خدا را عریان می‌کردند که به آنها حِلّه گفته می‌شد. 2. افرادی که با لباس طواف می‌کردند که به حمس معروف بودند. 3. قبایلی که مخلوطی از این دو گروه بودند که طلس نام داشتند. 
چنان که گذشت، گروه حلّه  در آوردن لباس را در زمان طواف بر خود واجب می‌دانستند. آنها، معتقد بودند با درآوردن لباس، گناه از بین می‌رود. آنها اعتقاد داشتند که نباید خدا را با لباسهایی که در آنها گناه انجام داده اند، عبادت کنند، بلکه با درآوردن لباسهایی که در آن خدا را معصیت کرده اند، با طهارت خدا را عبادت کرده اند.
این قاعده‌ی عمومی در میان قبایل حلّه بود که کسی جرئت مخالفت با آن را نداشت. زنان نیز از این عموم مستثنی نبودند و آن‌ها هم درحالی که خود را برهنه می‌کردند، طواف می‌کردند.
قرطبی و طبرسی نیز در شأن نزول آیه‌ی 31 سوره‌ی اعراف آورده اند: «یَا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ؛ ای فرزندان آدم، هنگام داخل شدن به مسجد، لباس دربرگیرید».
«مشرکان، کعبه را برهنه طواف می‌کردند. مردان در روز و زنان در شب. پس برهنه طواف کردن حرام شد و این آیه نازل شد». 
مؤید این سخن گزارشی است که جاحظ درباره‌ی صباعه، همسر عبدالله بن جدعل نقل می‌کند که وقتی صباعه خواست از همسرش طلاق بگیرد و با شخص دیگری ازدواج کند، عبدالله برای ازدواج او با دیگری شرط کرد که باید صد شتر قربانی کند و نیز پارچه‌ای به فاصله‌ی دو کوه ابوقیس و قُعَیقان ببافد و همچنین کعبه را برهنه طواف کند. او پذیرفت. جاحظ از قول مطلب بن ابی وداعه نقل می‌کند: «من پسربچه‌ای بودم، آن زن را دیدم که برهنه طواف می‌کرد. وقتی پشت می‌کرد، دنبالش می‌رفتم و وقتی پیش می‌آمد، او را استقبال می‌کردم. از او قشنگ‌تر مخلوقی ندیدم». 
ج- عوامل مؤثر در بررسی حجاب زنان اهلی
استنباط دقیق و صحیحی از واقعیت پوشش زنان جاهلی نمی‌توان بیان کرد، ولی بهتر است برای تبیین مسئله به نکاتی توجه کرد.
نوع پوشش:
زنان عرب تبار از لباس‌های متنوعی برای پوشش استفاده می‌کردند؛ از جمله معروف‌ترین آنها عبارت اند از:
1. خمار:
قطعه‌ای جامه‌ی نادوخته بود، همانند روسری و مقنعه امروزی، که در آن زمان زنان برای پوشش سر از آن استفاده می‌کردند. 
2. جلباب:
جامه‌ی وسیعی بود که از چارقد بزرگ‌تر و از عبا کوچکتر بود که زن به وسیله‌ی آن، سر و سینه‌اش را می‌پوشاند و در هنگام خروج از منزل، از این پوشش استفاده می‌کردند.
3. نقاب:
روبندی است که با آن صورت را می‌پوشاندند که انواع متفاوتی داشت. 
معروف بودن این پوشش‌ها و فرهنگ بودن آن در بین زنان عرب نشان دهنده‌ی پوشیده بودن آنها است.
طبقات اجتماعی:
چنان که قبلاً بیان شد، جامعه‌ی اهالی از گروه‌های مختلفی همچون طبقه‌ی اصیل، موالی، بردگان، فقرا و ثروتمندان متشکل بودند. در چنین جامعه ای، زنان طبقه‌ی بالا و اشراف به راحتی و بدون قید و بند با مردان در ارتباط بودند؛ جاحظ در این باره می‌گوید: زنان طبقه‌ی بالای عرب برای گفتگو با مردان می‌نشستند و مجلس برگزار می‌کردند. 
در چنین جامعه ای، پوشش زنان طبقه بالا و اشراف با زنان فقیر و کنیز متفاوت بود و استفاده از نقاب، نوعی لباس تجمل مخصوص زنان اشراف و آزاد به حساب می‌آمد. آن‌ها همچنین از لباس‌های دیگری همچون جلباب نیز استفاده می‌کردند که نشان دهنده‌ی طبقه‌ی بالای اجتماعی و مرفه بودن آنها بود. در مقابل، زنان فقیر و کنیز از کمترین لباس برای پوشش خود استفاده می‌کردند و صورت آنها باز بود و چه بسا سر را نیز نمی‌پوشاندند که این پستی و پایین بودن سطح فرهنگ و ابتذال آنها را نشان می‌داد. قبلاً گفته شد که در جنگ‌ها نیز در زمان شکست از دشمن، زنان برای مصون ماندن از اسارت، پوشش خود را برمی داشتند تا خود را شبیه کنیزان بکنند.
به هر حال، به طور کلی می‌توان گفت که پوشش زنان عرب یکی از ارزش‌های آن جامعه به شمار می‌آمد، چنانچه شنفری در وصف زنش یکی از خصوصیات او را پوشش او برمی شمارد یا هندبن صعصعه به حجاب خود افتخار می‌کند که خمار را جز نزد چهار نفر باز نکرد. یا سبرةبن عمرو در بیان عیوب قبیله‌ی بنی نفش، شباهت زنان آنها را به کنیزان و برداشتن پوشش را از عیوب آنها برمی شمارد. ولی این بدان معنا نیست که همه‌ی قشرهای جامعه پوشش کافی داشتند و همه‌ی اعضا خود را می‌پوشانیدند بلکه عموم جامعه با توجه به پوششی که داشتند، از خمار و جلباب استفاده می‌کردند و در عین حال قسمتی از مو و اعضای بدن خود را نیز آشکار می‌کردند.
همچنین برهنه بودن آنها در طواف را نیز به حساب بی حجابی آنها نمی‌توان گذاشت؛ زیرا این حکم کلی در میان زنان و مردان گروه حلّه بود که در هنگام طواف به قصد و نیت عبادی و در مواقع خاص صورت می گرفت، یا برکناری پوشش در هنگام شکست را نیز نمی‌توان دلیل بر پوشش نداشتن آنها دانست؛ زیرا اسارت و عواقب شومی که در پی آن می‌آمد، بدتر از بی حجابی آنها بود.

پوشش زنان جاهلی
در جامعه‌ی جاهلی، زنانی حجاب و پوشش کافی داشتند که از بهترین نمونه‌های آن جنگ فجار ثانی است که این جنگ بر اثر اهانت دو جوان قریشی به زن محجوبی که نقاب بر چهره داشت، اتفاق افتاد. آورده اند، دختری از قبیله‌ی بنی عامربن صعصعه نشسته بود جوانان مکه می‌خواستند با او صحبت کنند و از او خواستند که رویش را باز کند. وقتی آن دختر به آنها توجهی نکرد و رویش را باز ننمود، یکی از جوان‌ها بدون آنکه آن زن متوجه شود، پایین پیراهن او را با خاری به بالای آن بست و وقتی آن دختر جوان بلند شد، قسمت پایین تن او پیدا شد و همه خنده کنان گفتند: تو چهره ات را از ما بازداشتی ولی الان ما پشت تو را دیدیم. آن دختر جوان فریادکنان قوم را صدا زد که این ماجرا سرآغاز جنگی بین دو قبیله شد. 
هند، دختر صعصعه، به خود افتخار می‌کند که خمار را جز نزد چهار نفر از بستگانش (پدرش صعصعه، برادرش غالب، دایی اش اقرع، و همسرش زبرقان بن بدر) از سر باز نکرده است.
ضرب المثل‌هایی نیز به چشم می‌خورد که نشان دهنده‌ی حجاب زنان عرب تبار است؛ برای نمونه، ضرب المثل «إن العوان لا تعلم الخمرة»  را برای زن مجربی به کار می‌بردند که به او یاد نمی‌دهند تا چه کار بکند.
برخی از اشعار جاهلی نیز بیانگر حجاب زنان عرب می‌باشد چنان که برخی از اشعار بیان از آرزویی برای از میان رفتن حجاب و دیدن زیبایی نهفته در پس آن است: «هنگامی که قدم بر می‌دارد، از خود عطر خوش عنبر و زعفران می‌پراکند. ای کاش می‌گذاشت آن ردا از سرش پایین افتد تا زیبایی او نمایان شود».
و برخی از اشعار نیز برنمایانگر کردن گریبان و چشم تأکید دارد که پوشیده نگاه داشتن این دو عضو از انظار عمومی را تأیید می‌کند:
«اگر سر بچرخاند و گریبان چاک دهد، آن گلوگاه سفید و لطیف که به گردن زیبای آهوی وحشی می‌ماند، تو را اسیر خواهد کرد». 
شنفری در وصف زنش می‌گوید:

«فقد أعجبتنی لا سقوط قناعها *** اذا ما مشت و لا بذات تلفّت
کأنّ لها فیالارض نسیاً تقصه *** اذا ما مشت و ان تحدّثک تَبلت

او در حالی که در سرش مقنعه بود و چشم‌هایش را به زمین دوخته بود، راه می‌رفت؛ مثل اینکه چیز گمشده‌ای را جستجو می‌کرد و هنگام حرف زدن با مردان کوتاه حرف می‌زد».
همچنین خمربن تولب در وصف زنش چنین می‌سراید:

«وصدّت کأن الشمس تحت قناعها *** بدا حاجب منها و ضنَّت بحاجب 

خود را پوشانید گویی که خورشید زیر مقنعه‌اش بود. حجاب از او شروع شد و به دلیل پوشش او بخل ورزید».
ام عمرو، دختر وقدانی، در تشویق مردان قبیله برای جنگ و انتقام جویی چنین می‌سراید:

«إن انتم لم تطلبوا بأخیکم *** فذروا السلاح و وحشبو بالأبرق
و خذوا المکاحل و المجاسد و البسوا *** نقب النساء فبئس رهط المُرهَق 

اگر شما در طلب انتقام خون برادرانتان نیستید، پس سلاح را بر زمین بگذارید و فقط سوار بر اسب بروید. سرمه دان بگیرید و لباس‌های چسبنده بپوشید و مانند زنان نقاب بزنید. چه بد است قوم بی حمیت و نادان».
همچنین ربیع بن زیاد عبسی، حزن و اندوه و مرثیه سرایی زنان را بعد از کشته شدن مالک بن زهیر چنین به تصویر می‌کشد:

«من کان محزوناً بمقتل مالک *** فلیأت نسوتنا بوجه نهار
یجد النساء حواسرا یندبنه *** یلطمن اوجههن بالأسحار
قد کن یَخباّن الوجوه تستراً *** فالیوم حین برزن للنُّظّار
یخمشن حُرّات الوجوه علی امریء *** سهل الخلیقه طیب الأخبار

«هرکس که به کشته شدن مالک خشنود است، در روز نزد زنان قبیله‌ی ما بیاید و ببیند که برای او با کمال حسرت ناله می‌کنند، و در سحرها بر صورت خود لطمه می‌زنند. این زنانی که قبلاً صورت خود را می‌پوشانیدند، امروز از شدت جزع و مصیبت متوجه بی حجابی خود نیستند، زنان آزاد صورت خود را برای شخصی می‌خراشند که نرم خوی و خوش خبر باشد».
همه‌ی این اشعار به نحوی تأیید کننده‌ی حجاب و پوشش در میان زنان عرب تبار است. همچنین استفاده کردن از نقاب  و خمار  برای پوشش در اماکن عمومی مؤید دیگری بر وجود حجاب در آن جامعه است.

امام حسین (علیه السلام) فرمودند:
اِعلَموا اَنَّ حَوائِجَ النّاسِ اِلَیکُم مِن نِعَمِ اللهِ عَلَیکُم، فَلا تَمَلُّوا النِّعَمَ فَتُحَوَّلَ اِلی غَیرِکُم؛

بدانید که نیازمندیهای مردم به شما، از نعمتهای الهی بر شماست. پس از این نعمتها خسته نشوید که هر آینه به سوی دیگران سوق یابد.
مستدرک الوسائل، ج12، ص209
شرح حدیث:
هر نعمتی، شکری خاصّ دارد.
این که انسان، مال و موقعیت و آبرو و قدرت داشته باشد و بتواند با خرج کردن آنها در راه یاری و خدمت به مردم، قدمی نیک بردارد، یک «نعمت الهی» است و باید قدردان آن بود، چرا که از این رهگذر، ثواب بسیاری نصیب انسان می شود.
چند روزی ز قوی دینان باش
در پی حاجت مسکینان باش
شمع شو شمع، که خود را سوزی
تا به آن بزم کسان افروزی
وقتی خداوند، این توفیق را به کسی می دهد، باید شب و روز شکر کند که او را واسطه ی خیررسانی قرار داده و برای خدمتگزاری به همنوعان پسندیده است.
برخی از مراجعات حاجتمدان خسته می شوند و دیگر برنامه ی کمک به مردم را قطع می کنند. این نوع ناسپاسی در حق آن نعمت الهی است.
کسی که احساس خستگی کند و به ستوه آید، خداوند زمینه ی این خدمت و یاری را از او می گیرد و به بنده ی دیگری می دهد.
در احادیث ما، برای رفع نیاز مؤمنان آن قدر ثواب نقل شده که حیرت آور است. در جامعه ای که حسّ و عاطفه ی بشردوستی زنده باشد و مردم نسبت به هم، تعاون و همدردی داشته باشند، رحمت الهی بر سرشان می بارد و در آخرت هم از عنایت خاصّ پروردگار برخوردار می شوند.
آن که می تواند باری از دوش کسی بردارد، چرا باید باری بر دوش دیگران باشد؟

منبع: حکمت های حسینی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسین علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم(1390)

امام حسین (علیه السلام) فرمودند:
مَن نَفَّسَ کُربَةَ مُومِنً فَرَّجَ اللهُ تَعالی عَنهُ کُرَبَ الدُّنیا وَ الآخِرَةِ؛

هر کس که رنج و اندوهی را از مؤمنی برطرف سازد، خداوند متعال غمهای دنیا و آخرت را از او دور می سازد.
مستدرک الوسائل، ج12، ص209
شرح حدیث:
تا توانی به جهان خدمتِ محتاجان کن
به دمی یا درمی یا قلمی یا قدمی
از برترین عبادتها، رفع غم و اندوه از مؤمنان و حلّ مشکلات و رفع نیازهای آنان است.
گرت از دست برآید، دهنی شیرین کن…
و.. اگر می توانی، باری از دوش کسی بردار و خدمتی به نیازمندی کن و به یک گرفتار و دردمند، مساعدت و یاری برسان که از نماز و روزه و طواف مستحب، ارزشمندتر و ثوابش نزد خدا افزون تر است. خداوند، بندگان مؤمن خود را دوست دارد.
کسی که گرفتاری مؤمنی را برطرف سازد، محبوب خدا می شود و خداوند هم کار شایسته ی او را بی پاداش نمی گذارد.
بزرگترین اجر و پاداش، آن است که در موقع نیاز به انسان عطا شود. و چه روزی بیش از قیامت، انسان به یاور و غمگسار و پشتیبان نیازمند است؟
گرفتاریها و غمهای انسان در روز قیامت بسیار است.
آنجا زمان حسابرسی دقیق بر اعمال ماست. هیچ چیز جز عمل نیک، به کمک انسان نمی آید و کارساز نیست.
تنهایی، وحشت، نگرانی، محاکمه و محاسبه، عبور از صراط، دریافت نامه اعمال و ترس از دوزخی شدن، از بزرگترین رنجها و غصه های قیامت است. کسی که در دنیا به فکر مردم بوده و باری از دوش آنان برداشته است، به پاداش این نیکی، در قیامت در سایه سار رحمت و لطف الهی قرار می گیرد و نگرانی نخواهد داشت.
توفیق همدردی و همراهی با مؤمنان گرفتار و تلاش برای کمک به آنان، موهبتی الهی است. این فرصت را مغتنم بشماریم.

منبع: حکمت های حسینی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسین علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم(1390)

امام حسین (علیه السلام) فرمودند:
إنَّ اَعمالَ هذِهِ الاُمَّةِ ما مِن صَبَاحٍ اِلّا وَ تُعرَضُ عَلَی اللهِ تَعالی؛

به یقین، کارهای این امت، هیچ صبحگاهی نیست مگر این که بر خدای متعال عرضه می شود.
بحارالانوار، ج73، ص353
شرح حدیث:
غفلت، ریشه بسیاری از گناهان و لغزشهاست.
غفلت از اینکه برای چه خلق شده ایم؟ از کجا آمده ایم و به کجا می رویم؟ از ما چه خواسته اند و چه می کنیم؟
غفلت از اینکه تحت نظر و مراقبت هستیم و خدا و پیامبر و امامان و فرشتگان الهی پیوسته شاهد و ناظر عملکرد ما بوده و خدای بصیر، اعمال ما را می بیند، حرفهایمان را می شنود و هیچ کارمان از او پوشیده و پنهان نیست.
ما هر روز، با عملکردمان پرونده ای تشکیل می دهیم.
این پرونده ی عملی، یا روشن و افتخارآمیز و سراسر نورانیّت است، یا سراسر تاریکی و تباهی و غفلت و گناه.
طبق فرموده ی حضرت سیدالشهداء(علیه السلام) پرونده ی اعمال ما هر روز به محضر پروردگار عرضه می شود. روسیاهی از آن کسی است که نامه ی اعمالش سیاه و تباه و شرم آور باشد.
کلام امام، بزرگ ترین موعظه و هشدار را در بر دارد.
در توصیه های دینی به «مراقبه» و «محاسبه» دعوت شده ایم؛ یعنی پیوسته مراقب کار خود باشیم و اعمالمان را محاسبه کنیم. آیا رفتار روزانه ی ما، رضایت الهی را جلب می کند، یا نارضایتی او را در پی دارد؟ مایه ی روسفیدی است یا اسباب روسیاهی؟ کارهای ما، برایمان جهنّم می سازد، یا بهشت؟ عذاب آور است یا ثواب آور؟
این گونه حسابرسی و توجّه به نظارت و علم الهی بر عملکرد ما، تأثیری تربیتی و سازنده و بازدارنده از گناه، دارد.
بیایید خدا را همیشه شاهد بر خویش بدانیم.

منبع: حکمت های حسینی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسین علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم(1390)

امام حسین (علیه السلام) فرمودند:
إنَّ شیعَتَنا مَن سَلُمَت قُلوبُهُم مِن کُلِّ غِشًّ و غِلٍّ و دَغَلٍ؛

به یقین، شیعیان ما آنانند که دلهایشان از هر نوع فریبکاری، کینه و دشمنی پاک و سالم باشد.
بحارالانوار، ج 68، ص 156
شرح حدیث:
شیعه بودن، تنها به ادعا نیست؛ به عمل است.
اعتقاد به تشیّع تنها اعتقاد به امامت امامان معصوم(علیه السلام) پس از پیامبر خدا(ص) نیست، بلکه پیروی کردن از آن پیشوایان در همه ی زمینه ها، از جمله در راه و رسم زندگی و اخلاق و رفتار با دیگران است.
امام حسین(علیه السلام) این سخن را در پاسخ کسی فرمود که به آن حضرت گفت: یابن رسول الله! من از شیعیان شمایم.
حضرت او را از این ادّعا که بدون پشتوانه ی عملی باشد نهی کرد و به تقوا فرا خواند و فرمود: نگو من از شیعیان شمایم، بگو من از موالیان و دوستداران شمایم. ادّعای شیعه بودن، ادّعای بزرگی است.
مگر می توان پیرو یک «پشوا» بود و در رفتار و صفات، از او «پیروی» نکرد؟
پیشوایان ما، پاک ترین انسانهای زمان خود بودند و از پیروان خود انتظار داشتند در تهذیب نفس و خودسازی و آراستگی به صفات نیک و پیشگامی در امور خیر و در داشتن دلی دور از کینه و دشمنی و رفتاری دور از نیرنگ و فریب، به آنان اقتدا کنند.
دل، قلمرو محبت خدا و خوبان است. آلوده ساختن آن به کینه و حسد و بدخواهی، جفا در حقّ آن است.
شیعیان نباید سر کسی کلاه بگذارند، کلک بزنند، علیه فردی یا جمعی نقشه بکشند و توطئه بچینند و از درِ دشمنی درآیند.
صداقت و خیرخواهی، شاخصه ی پیروان اهل بیت(علیه السلام) است.

منبع: حکمت های حسینی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسین علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم(1390)