دوره جدید جاهلیت خبری!

احتمالا برای شما هم پیش آمده است که ساعتها مشغول تلگرام و دیگر شبکه های اجتماعی باشید اما باز هم از خبری جا بمانید. بی خبری فقط عقب ماندن از خبرنیست؛ خیلی وقت ها بی حسی خبری است؛ خیلی وقتها هم عبور از خبر است. 

تلگرام با همه مزایا و محاسن ارتباطی اش، اما برخلاف ظاهر پرطمطراقش منشا جاهلیتنوین خبری است. 

جاهلیت خبری از کجاست؟ 
جاهلیت خبری زمانی اتفاق می افتد که جامعه بی خبر است اما تصور کند در دل خبر قرار دارد.
 
اما چطور ممکن است در این بازار پرهیاهوی خبر تلگرامی، جهل خبری رخ دهد؟ پاسخ به این سوال از چند وجه است.

1. گم شدن خبری
یکی از رخدادهای جدید خبررسانی گم شدن مخاطب است. بسیاری از اخبار مهم در لابه لای انتشار سراسیمه اخبار تلگرامی دست مخاطب نمی رسد و کمتر دیده می شود. به تعبیری یکی از مهمترین آثار خبررسانی تلگرامی گم شدن مخاطب در انبوه اخبار است.

2. کمرنگی خبری
اثر دوم کمرنگ شدن اخباری است که اهمیت دارند اما جذابیت ندارند. بسیاری از اخبار مهم که لازم است مردم از آن مطلع باشند در رقابت جذابیت ها خود به خود حذف می شوند و بسیاری از مخاطبین تلگرام از آن بی اطلاعند. 

3. بی حسی خبری
انتشار هم زمان هزاران خبر در روز با حوزه های متنوع، مخاطب را دچار بی تفاوتی خبری می کند. پیش تر در رسانه های مکتوب و تصویری به چینش اخبار در کنار هم برای انتقال به مخاطب اهمیت بسیاری داده می شد. مثلا هیچگاه یک خبر تلخ در رسانه ملی بلافاصله بعد از یک خبر مفرح منتشر نمی شد.

4. بی اعتباری خبری
رسانه های تلگرامی در رقابت هوس آلود برای جذب مخاطب به انتشار اخبار جعلی و بزرگنمایی های غیرواقعی روی میاورند و همین نیز در کوتاه مدت به توزیع اخبار نادرست و در میان مدت به بی اعتباری رسانه ها منجر می شود. مخاطب بعد از مدتی اعتمادش را به رسانه های تلگرامی از دست می دهد و به جهت فراوانی برندهای رسانه ای و گم شدن رسانه جاعل، بی اعتمادی اش به همه رسانه ها تسری می یابد. 

5. سطحی گرایی خبری
در شبکه های اجتماعی مخاطب خاص و حرفه ای قابل هدف گیری نیست و رسانه ها مجبورند برای طیف متنوعی از مخاطبین خبر تولید کنند. از سوی دیگر مخاطب عام در تلگرام به دنبال جذابیت و اختصار است. این دو عامل باعث می شود رسانه ها از خیر اخبار مهم اما غیر جذاب و مطول بگذرند. بنابراین چنین اخباری اساسا تولید نمی شود که خوانده شود. 

6. خام فروشی خبری
یکی از آثار شبکه های اجتماعی ، خام فروشی خبری است. به این معنا که خبر بدون هرگونه ارزش افزوده تکمیلی و جانبی منتشر می شود و مخاطب را اقناع و ارضا نمی سازد. علت این خلاء بزرگ خبری در غیبت فعالان حرفه ای رسانه ای است.
 
7. فراموشی خبری
یکی از نتایج خسارت بار شبکه های اجتماعی در حوزه خبررسانی، قطع کردن دنباله های خبری است. خبر باید با خبرهای پسینی پی گیری و تکمیل شود تا فراموش نشده و اثرگذار باشد.

حال آنکه در شبکه های اجتماعی عمر مفید یک سوژه خبری بسیار کوتاه است و به جهت دل زدگی خبری، رسانه ها قادر نیستند یک خبر را روی پیشخوان شبکه های اجتماعی بیشتر از کوتاه مدت نگه دارند  و در نهایت سوژه های ستاره دار ماندگاری نخواهند داشت و زود فراموش می شوند.
 
8. بی تحلیلی خبری
پیشتر رسانه های ما دو بخش داشت. یک بخش خبر و بخش دیگر تحلیل اخبار. بخش تحلیل اخبار به جهاتی از خود خبر اهمیت بیشتری داشت. مخاطب کنار هر خبر، تحلیل های پیرامونی را مرور می کرد. 
اساسا تفاوت رسانه ها در همین بخش بود. اما امروز به دلایلی که گفته شد تحلیل نه تولید و نه دیده می شود.

9. بی وزنی خبری
یکی از ویژگی های خبررسانی ماقبل تلگرام، وزن دهی خبری بود. یک خبر تیتر یک روزنامه می شد و خبر دیگر تاپ نیوز سایت و خبرگزاری. این مهم از جهت وزن دادن به اخبار بسیار اهمیت داشت. وزن اخبار که توسط اتاق تیتر تعیین می شد ناخوداگاه مخاطب را هدایت تحلیلی می کرد. اما در خبررسانی تلگرامی مخاطب درگیر وزن اخبار نمی شود و همه اخبار را در یک سطح مرور می کند.

10. بی منبعی خبری
یکی از آثار خبررسانی تلگرامی شکل گیری رسانه های غیرحرفه ای و اما پرمخاطب است. پرمخاطبی بی هزینه ، رسانه را بی نیاز از تولید خبر کرده است . به همین جهت  تعامل خبری با منابع اطلاع رسانی بی معنی است. در نهایت منابع خبری خود به خود حذف می شوند و جای آنرا توزیع اخبار دیگران و یا اخبار جعلی می گیرد. در نهایت نه تنها منبع خبری در تلگرام حذف می شود بلکه اخبار مهم نزد منابع خبری حصر و منتشر نمی شوند.

خلاصه اینکه ما به زودی با دوره جدیدی از جاهلیت خبری مواجه می شویم که مخاطب برخلاف تصورش که بر اخبار احاطه یافته است تنها درگیر خبر حاشیه ای شده  و از اخبار مهم و سرنوشت ساز جامعه جهانی غافل است.

محسن مهدیان
منبع: صبح نو