حجه الاسلام و المسلمين فروغی
خدا را در کجا می جوييد؟
گر شبی در منزل جانانه مهمانت کنند،
گول نعمت را مخور، مشغول صاحب خانه باش .
سؤال : منزل جانان کجاست؟
جواب : تمام عالم محضر و منزل خداست؛ هيچ کجا را در اين عالم نمی توان خالی از حضور خداوند يافت .
سؤال : پس نعمت های عالم به چه دردی می خورند؟ آيا بهره مندی و لذّت بردن از آن ها، به معنی گمراهی و فريب خوردن است؟
جواب : به نکته ی بسيار مهمّی اشاره شد .
دقّت: حضرت دوست فرموده است که عالم را برای انسان و انسان را برای خودم آفريدم .
پروردگار متعال تمامی عالم را بر پايه ی محبّت تقرير فرموده و هيچ مخلوقی را در عالم بيهوده خلق نکرده است. تقدير خداوند بر اين بوده است که انسان را در ميان اين همه زيبايی، نظم، انسجام و تنوّع بيافريند؛ بدون بهره مندی از آفريده ها و لذّات مشروع دنيوی، انسان قادر به ادامه ی حيات نيست. برای مثال بدون خوردن، خوابيدن، نوشيدن و… چگونه می توان مرکب تن را حرکت داد؟
اما نکته ی مهمّ اين است که نبايد دلبسته ی مادّيّات شد. نبايد زيبايی ها و تنوّع محسوسات، انسان را از هدف اصلی خلقت و حرکت به سوی کمال باز دارد .
پای نعل دنيا را، به گل بايد زد نه به دل .
سؤال : چرا لذّات دنيا، حتّی در حدّ خريد يک اسباب خانه يا پوشيدن لباس نو يا رسيدگی به امور خانواده، باعث افول حال خوش دعا، نماز و بندگی در انسان می شود؟ آيا ظهور چنين احوالی، در نتيجه ی مشغوليّت نيست؟
جواب : اولاً احوالات معنوی ثابت نيست. بلکه حالات روحی و معنوی انسان مدام تغيير می پذيرند؛ گاهی همين احوالات خوش حجاب می شوند و انسان را گرفتار غرور و انانيّت می کنند؛ به همين دليل در حالات خوش هم بايد استغفار کرد و اگر چنين حال خوشی از انسان گرفته شود، لطف الهی به شمار می آيد .
دوم: مهمّترين مرحله ی سلوک کسب روزی حلال است به طوری که در احاديث به “جهاد در راه خدا” تعبير شده است.
بدانيد که اگر کار و تلاش برای فردی حجاب واقع شود :
1. می تواند در اثر وسوسه ی نفس أمّاره باشد تا شخص از کار و تلاش دست بکشد و گوشه نشينی کند.(رفتار صوفيانه مطرود است ).
2. می تواند در اثر نيّت عمل باشد. نيّت هر عملی که برای کسب رضای خدا باشد، ياد او و توجّه به حقّ در طول کار و کسب روزی فراموش نشده و مشغوليّت دنيوی حاصل نمی شود.(همه جا و در هر کاری نيّت قُربهً اِلی الله مؤکّد است ) .
سؤال : آيا تحصيل و ازدواج مانعی برای سير الی الله نيست؟
جواب : يکی از صفات خداوند، «عالم» است. انسان بدون کسب علم و آگاهی چگونه می تواند معرفت حاصل کند؟
دمی تعمّق و تفکّر در چيستی و چرايی عالم، برتر از سال ها عبادت نا آگاهانه است .
امّا در مورد ازدواج ، تنها راه مشروع رفع نياز و غريزه جنسی انسان، ازدواج است؛ امر مقدّسی که سنّت پيامبر معرّفی شده است. ازدواج انسان را از خودخواهی می رهاند و بعد از ازدواج، انسان نيمی از دين خود را کامل می کند و مسير برای رسيدن به کمال حقيقی بسی هموارتر می شود. رهبانيّت از اديان و باورهای منحرفی است که وصال به معبود را در زندگی مجرّدی ممکن دانسته است. متأسّفانه پيروان چنين اعتقادات و رفتارهايی اغلب به انحرافات اخلاقی گرفتار می شوند .
تذکّر: اگر امروزه اغلب ازدواج ها، امری بازدارنده از کمال و رشد روحی به شمار می آيند، در نتيجه ی غفلت حاصل از نيّت، تفکّر و تعمّق صحيح در ازدواج است .
سؤال : چرا با وجود مراقبه ی دقيق، حال خوش سر نماز و عبادات مستحبّی حاصل نمی شود؟
جواب :
1. خدا را فقط سر سجّاده نبايد جست.
2. در طول روز بايد به حضور معبود توجه کرد تا سر نماز هم اتّصال با عرش حاصل شود.
3. اگر حال حضور و توجه حاصل نشد نيز بايد تسليم خواسته ی معشوق شد، چرا که او حال قبض را پسنديده است.
يکی درد و يکی درمان پسندد
يکی وصل و يکی هجران پسندد.
من از درمان و درد و وصل و هجران
پسندم آن چه را جانان پسندد .
سؤال : مشکل ديگر اين است که، چرا وقتی بسط دل جای خود را به قبض ارزانی می دارد، انسان ناخود آگاه به حالت عصبی يا گوشه نشينی و افسردگی گرفتار می شود و حوصله ی کسی را ندارد؟
جواب : چون او رضای خدا را نمی جويد؛ بلکه در پی خشنودی خود است .
سؤال : آيا بهتر نيست کار و اداره را رها کرد و در گوشه ای خلوت به عبادت خدا و بندگی او مشغول شد؟ در چنين حالتی بندگی و وصال سريع تر حاصل نمی شود؟
جواب : وقتی فقر وارد زندگی شود، ايمان را از در ديگر بيرون می راند. بدون کار و درآمد ماهانه يا روزانه، گذران زندگی ممکن نيست. در ضمن، با گذر ايّام و تکراری شدن مراقبه ها و برنامه ها و حالات سلوکی، انسان دل زده می شود و ناخود آگاه شرايط زندگی عادّی را می طلبد. در نتيجه خسته می شود و از نيمه ی راه برمی گردد .
ميانه روی در تمام مراحل زندگی مورد تأکيد دستورات اسلام است. در ميان خلق زيستن و به ياد يار بودن، هنر است و چه نيکوست اگر سالک همدل و همراهی با خود داشته باشد و به تنهايی اين راه را طی نکند و چه نيکوتر است که آن همراه، همسرش باشد؛ چرا که وصل به معشوق در اين سير، هموارتر خواهد بود .