جایگاه دارایی ها

حضرت امیر المومنین (ع) باب گرانقدری را نسبت به ثروت باز نمودند که می فرمایند : « چه زشت است خواری در هنگام نیاز و ظلم هنگام ثروت » و سپس در یک جمله فوق العاده نورانی می فرمایند : « اِنَّ لَکَ مِن دُنیاکَ ما اَصلَحتَ بِهِ مَثواکَ وَ اِن جَزِعتَ عَلی ما تَفَلَّت مِن یَدَیکَ فَاجزَع عَلی کُلَّ ما لَم یَصِل اِلَیکَ»(15) ؛ ای پسرم ! دنیای تو برای تو همان قدر است که قیامتت را اصلاح کند و اگر به جهت آنچه از دستت رفته نگران و ناراحت هستی پس نگران باش برای همه آنچه در دست نداری .
حضرت می فرمایند : آن قمدار از ثروت دنیا از تو است که می توانی به کمک آن قیامت خود را اصلاح کنی ، بقیه اش مال تو نیست و این قدرش هم برایت حتمی است .
محال است خدا کار را لغو کند چون حکیم است اگر ما را خلق کند و رزق مناسب ما را برای ما خلق نکند ، مسلم ما به نتیجه ای که باید در راستای خلقت خود برسیم نمی رسیم. اگر خداوند ما را در این دنیا نگه دارد کار لغو کرده است . پس حتماً ما را برای ابدیت خلق کرده است پس باید رزق مناسب اصلاح ابدیت ما را برساند و لذا حتماً به ما رزق می دهد و حتماً هم به ما آن رزق مناسب ابدیت را می رساند . ثروتی که ما را از ابدیت باز کند ، رزق ما نیست . خداوند آن رزقی که ما را به ابدیت بکشاند و قیامت ما را اصلاح کند حتماً به ما می رساند و حضرت می فرمایند : پس حرص و غصه ندارد ، چون رزق حقیقی تو آنی است که قیامت تو را برای تو اصلاح کند و این رزق مطمئناً همواره نزد تو است مواظب باش از این مسئله مهم غفلت نکنی .
خوب است این برهان را به قلب خود برسانید تا در زندگی محکم شوید می گوییم : اگر خدا حکیم است مسلم کار لغو نمی کند و اگر ما را برای این دنیا خلق کرده و با مرگ همه چیز تمام می شود ، پس کار لغو کرده است در حالی که روشن است کار لغو نمی کند پس ما باید حتماً به ابدیت و قیامت برسیم به ابدیت رسیدن ما توشه می خواهد توشه معنوی به نام نبوت و توشه ماید به نام رزق . پس حتماً رزقی که ما را به ابدیت برساند – اعم از رزق معنوی و رزق مادی – با ما خلق کرده است .
حال مالتان را یعنی آنچه را که به واقع ثروت حقیقی شما است به شما بدهند یا آنچه را که ثروت حقیقی شما نیست و ربطی به ابدیت شما ندارد ؟ مردم اکثراً ثروت غیر حقیقی را می خواهند . مثلاً اگر لباس برای آن است که اولاً : وسیله کرامت و عزت من باشد ،ثانیاً: مرا از گرما و سرما حفظ کند این لباس در واقع ثروت حقیقی من است اما اگر می خواهم با لباس توجه شما را به خودم جلب کنم دیگر این رزق حقیق من نیست و نه تنها به وسیله آن ابدیت خود را آباد نکرده ام بلکه ابدیتم را خراب کرده ام .
حضرت علی (ع) می فرمایند : پسرم ! رزق تو همان اندازه ای است که زندگی دنیایی ات را طوری سر و سامان دهد که بتوانی به کمک آن ابدیتت را اصلاح کنی اگر دنبال بقیه اش رفتی درست به دنبال ضد رزق خودت رفته ای و آنچه را هم می توانستی با رزق اولیه ات در راستای اصلاح قیامت خودت به دست آوری تخریب کرده ای . شما عموماً مال مناسبی که بتوانید لباس و مسکن و غذا برای خود تهیه کنید دارید بقیه اوقاتی را که صرف بیشتر کردن این مال می کنید باید صرف معرفت و عبادت خدا کنید و سرمایه ارتباط با خداوند را در این دنیا به دست آورید تا در قیامت کور محشور نشوید چون کسی که در این دنیا قلب خدابین پیدا نکرد ، در قیامت کور محشور می شود که آیه 124 سوره طه به آن اشاره می کند . پس پولی که بتوانی با آن یک زندگی ساده فراهم کنی و آن زندگی را بستر معرفت و عبادت حق قرار دهی ، برایت مفید است اما اگر پول زیادی برایت بیاید که دیگر به این خانه و این نوع غذا راضی نشوی و عملاً پولی باشد که فرصت عبادت را از تو بگیرد در واقع پول اولیه ای که فرصت بود برای آبادانی قیامت ، با پول اضافه از بین می رود . خلاصه این که رزق حقیقی شما ، شما را نجات می دهد ولی آنچه رزق حقیقی شما نیست شما را از بین می برد . کسی که عاقل است همین که با ثروتی روبه رو شد می اندیشد که آیا این رزق من است یا رزق بقیه است و باید از طریق من به آن ها برسد . این همه بخشش که در اهل بیت می بینید به جهت این است که آن ها ثروت ها را رزق خودشان نمی بینند .
اگر کسی خواست چیزی به شما ببخشد اول باید مطمئن باشید که آیا او حق دارد آن را ببخشد یا اصلاً حق چنین بخششی را ندارد و مال کس دیگری است که در دست اوست پس باید به صاحبش بدهد . چیزی که به واقع رزق ما است آن قدر راحت و روان می آید که انسان هیچ دغدغه ای نسبت به آن برایش پیش نمی آید ، ولی چیزی که رزقمان نیست و از سر حرص می خواهیم به دست آوریم ، نسبت به آن دو مشکل داریم : اولاً ؛ در عین این که به دست ما نمی رسد بقیه زندگی مان را می خورد و ثانیا؛ یک حرص شیطانی در قلبمان ایجاد می شود و آرامش لازمی را که جهت عبادت نیاز داریم از ما می گیرد .
حضرت ما را متوجه نمودند که از دنیا آن قدری مربوط به توست که به کمک آن قیامت خود را آباد کنی و از این طریق خواستند نیازهای غیر ضروری ، ذهن و فکر ما را اشغلا نکند و ما را گرفتار حرص ننماید . با این توصیفات معلوم می شود چرا می فرمایند : «چقدر زشت است خواری در هنگام نیاز و ظلم و غرور در هنگام ثروتمندی » . چون نه آن نیاز ، نیاز حقیقی ماست و نه آن ثروت . ثروت حقیقی ، چرا که آنچه نیاز حقیقی ماست خودش به دنبال ما می آید ، و آن ثروتی هم که وسیله آبادانی قیامت ما نیست مربوط به ما نیست .
حضرت علی فرمودند : ای فرزندم : بدان که رزق ، دو رزق است : رزقی که تو به دنبال آن هستی و رزقی که آن به دنبال تو است ، که این رزق نوع دوم ، طوری است که اگر هم به سوی آن نروی ، به سوی تو می آید .