بعد از ماه رمضان چه کنیم؟

یکی از غفلت‌های مهم ما این است که قدرِ بعد از ماه مبارک رمضانِ خودمان را نمی‌دانیم. در حالی که هرچه در ماه مبارک رمضان عبادت کنیم، تازه آغازی برای زندگی معنوی پس از ماه رمضان است.

فرصت ناب بعد از ماه رمضان را از دست ندهیم. مثل کسی نباشیم که از فروشگاه کلی خرید کرده ولی در آن را باز نمی کند!

بهترین استفاده از فرصت بعد از رمضان «عادت به خوبی‌ها» است

حالِ خوش بعد از ماه رمضان، شبیه حال خوش بعد از ورزش است. خیلی بد است که انسان از نشاطی که بعد از ورزش جسمی و روحی پیدا می‌کند، درست استفاده نکند.

برای عموم مردم، ماه رمضان خبرهایی هست. ولی برای خواص مؤمنین هم بعد از ماه رمضان خبرهایی هست. البته بی‌خبران، خبری از بعد از ماه رمضان ندارند!

انسان بعد از ماه رمضان، مثل کسی که به کربلا برود و برگردد و حال خوشی پیدا کند. او وقتی به هیأت برود، خیلی بیشتر از قبل، به او مزه می‌دهد.

چرا در مفاتیح الجنان، برای ماه شوال ادعیۀ چندانی نوشته نشده است؟ چون ما در ماه رمضان سنگ‌تمام گذاشته‌ایم، و حالا خودمان باید با انرژی و توانی که در ماه رمضان به‌دست آورده‌ایم، بدویم و مسیر را ادامه دهیم. مثل دونده ای که به صورت طبیعی: «بعد از عبور از خط پایان، چند قدم دیگر هم می دود!»

کسانی که یک‌دفعه‌ای ترمز می‌کنند معلوم می‌شود که حرکت‌شان در ماه رمضان حلزونی بوده است!

بعد از ماه رمضان، رفتارها باید تفاوت پیدا کند. یکی از پیشنهادها «عادت دادن جان خویشتن به کارهای خوب و خیر» است. امام محمد باقر(ع) می‌فرماید: «عَوِّدُوا أَنْفُسَکُمْ الْخَیْرَ»(الخرائج و الجرائح/2/596) یعنی خودتان را به کارهای خیر، عادت دهید.

در روایات خیلی به «عمل مداوم» تأکید شده و تصریح فرموده‌اند که تداوم عمل خیلی مهمتر از خودِ عمل است. (إِنِّی أُحِبُّ أَنْ أَدُومَ عَلَى الْعَمَلِ إِذَا عَوَّدَتْنِی‏ نَفْسِی؛ مستدرک‌الوسایل/1/129)

عادت فقط مربوط به رفتار نمی‌شود. می‌شود قلب را به برخی دوست‌داشتنی‌ها عادت داد. پیامبر(ص) در روایت می‌فرماید: «قلب خودتان را به رقّت(نازکی) عادت دهید و زیاد تفکر کنید و…؛ عَوِّدُوا قُلُوبَکُمُ الرِّقَّةَ وَ أَکْثِرُوا مِنَ التَّفَکُّرِ وَ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّه‏»(اعلام‌الدین/146) مثلاً بگوید: «من عادت کرده‌ام گریۀ درِ خانۀ خدا را دوست داشته باشم» نه اینکه «یک حالی پیدا کنم و بروم درِ خانۀ خدا گریه کنم!»

ما نمی‌خواهیم فقط به یک «حالِ خوش معنوی» برسیم، بلکه می‌خواهیم به «مقام خوش معنوی» برسیم. در ادعیه نیز از این «مقام» سخن گفته شده است. انسان در آنجا «مقیم» می‌شود نه اینکه یک لحظه شهاب وار بیاید و برگردد.حالا چطور می‌توان به مقام خوش معنوی رسید؟ با عادت.

بهترین زمان برای این «عادت دادن» بعد از ماه رمضان است، چون ما دیگر هیچ‌وقت این‌قدر قدرت معنوی نداریم.

برای عادت، برنامۀ یک‌ساله نیاز است. و بهترین وقت برای یک برنامۀ یک‌ساله از این ماه رمضان تا ماه رمضان بعدی است (إِذَا کَانَ الرَّجُلُ عَلَى عَمَلٍ فَلْیَدُمْ عَلَیْهِ سَنَةً ثُمَّ یَتَحَوَّلُ عَنْهُ إِنْ شَاءَ إِلَى غَیْرِهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ لَیْلَةَ الْقَدْرِ یَکُونُ فِیهَا فِی عَامِهِ ذَلِکَ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَکُون؛ کافی/2/82‏)

الان که هنوز آثار روزه و عبادت‌های ماه رمضان، در شما هست، شروع کنید به برنامه‌ریزی کردن برای یک‌سال آینده. اگر این کار را انجام دهید، ان‌شاء الله تا شب قدر سال آینده، به نتایج خوبی خواهید رسید.

حجه الاسلام پناهیان