حضرت امام رضا علیه السلام که گرمای محبتش را ما ایرانی ها خوب چشیده ایم ، می فرمایند : (( امام ،همدم ، رفیق ، پدر مهربان ، برادر تنی ، مادر دلسوز به کودک است )).1
همچنین فرموده اند : (( امام از پدر و مادر به شما مهربان تر است )) .2
شاید اگر این محبت را بیشتر درک کنیم ، معنای این جملات حضرت ولی عصر ( عجل الله تعالی فرج الشریف) رابهتر بفهمیم ، وقتی در تشرف علی ابن ابراهیم بن مهزیار – که پس از بیست سال اشتیاق خدمت حضرت رسیده است – اینچنین سخن را شروع می کنند : یا اباالحسن ! قد کنّانتوقّعک لیلاَ و نهارا . فما الّذی ابطأ بک علینا ؟؛ ای ابالحسن ! شب و روز در انتظار دیدار تو بودیم . چه شد که تاخیر کردی و به سوی ما نیامدی؟ وقتی پسر مهزیار تعجب می کند و عرض می کند : (( ای مولای من کسی را نيافتم که مرا به حضورت راهنمایی کند)) ، امام با تعجب می فرمایند : (( کسی را نیافتی که راهنماییت کند ؟! )) سپس – طوری که پسر مهزیار از این شرمندگی خجالت نکشد – سرشان را پایین گرفتند و با انگشت مبارک روی زمین کشیدند و فرمودند :
(( نه ، شما به مال اندوزی روی آوردید و دربرابر مستضعفان فخر فروشی کرده ، با آنان با بی اعتنایی رفتار کردید . پس دیگر چه عذری دارید ؟! ))

1- کافی، ج1،ص 200 .
2- من لا یحضر الفقه ، ج4،ص418 .
3- بحار الانوار ، ج 53 ، ص104، ح 131 .

نیکوکاری و بهترین شادمانی

مرد نيكوكارى در حال نشاط و خوشحالى خدمت امام جواد ع رسيد، حضرت فرمود: چه خبر است كه اين چنين مسرور و خوشحالى ؟

آن مرد عرض كرد: فرزند رسول خدا! از پدر شما شنيدم كه مى فرمود: بهترين روز شادى انسان روزى است كه خداوند توفيق انجام كارهاى نيك و خيرات و احسانات به او دهد و او را در حل مشكلات برادران دينى موفق بدارد. امروز نيازمندانى از جاهاى مختلف به من مراجعه كردند و بخواست خداوند گرفتاريهايشان حل شد و نياز ده نفر از نيازمندان را برطرف كردم ، بدين جهت چنين سرور و شادى به من دست داده است .
امام جواد ع فرمود: به جانم سوگند! كه شايسته است چنين شاد و خوشحال باشى! به شرط اين كه اعمالت را ضايع نكرده و نيز در آينده باطل نكنى .

سپس امام ع فرمود: «يا ايها الذين آمنوا لاتبطلوا صدقاتكم بالمن و الاذى»
اى آنانكه ايمان آورده ايد، اعمال نيك خود را با منت نهادن و اذيت كردن باطل نكنيد.

بحار الانوار: ج 68، ص 159.

ﺁﯾـﺖ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻬﺠـﺖ ﺭﺣﻤـﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻪ :
ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﻋﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﺠﯿﻞ ﺩﺭ ﻓﺮﺝ ﺣﻀﺮﺕ ﻣﻬﺪﯼ ﺍﺭﻭﺍﺣﻨﺎﻓﺪﺍﻩ
ﺩﻋﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻘﺎﯼ ﺍﯾﻤـﺎﻥ ﻭ ﺛﺒﺎﺕ ﻗﺪﻡ ﺩﺭ ﻋﻘﯿﺪﻩ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺍﻧﮑـﺎﺭ
ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺗﺎ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﻭ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ .

ﮐﻮﻓﯿﺎﻥ ﻫﻢ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﯿﻦ (ﻉ) ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ
ﺁﻣﺪﻥ ﺍﯾﺸﺎﻥ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ” ﺗﻌﺠﯿﻞ” ﮐـﺮﺩﻧﺪ؛ ﺍﻣـﺎ ﭼﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ
ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺩﺭ ﻭﻗﺖ ﻭﻗﺘﺶ، ﺍﻣﺎﻡ ( ﻉ) ﺭﺍ ﻓﺮﻭﺧﺘﻨﺪ !

پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) فرمودند:
أَفْوَاهُکُمْ مِنْ طُرُقِ رَبِّکُمْ فَأَحَبُّها إلى الله أَطْیَبُها رِیحْاً فَطَیَّبُوها بِما قَدَرْتُمْ عَلَیْهِ؛

دهان شما یکى از راه هاى خداست، محبوب ترین دهان در پیشگاه خدا آن است که از همه خوشبوتر باشد، پس تا مى توانید دهان خود را خوشبو نگاهدارید.
وسایل الشیعه، جلد 1، صفحه 358.
شرح حدیث:
این حدیث که در آداب مسواک کردن در کتاب وسایل الشیعه نقل شده ظاهرى دارد و باطنى: ظاهر آن این است که انسان با دهان خود ذکر خدا مى گوید، آیات خدا مى خواند و نیایش به درگاه او مى کند بنابر این باید آن را پاک و خوشبو نگاهدارد.
و باطن آن این است که دهان یکى از راه هاى پیوند با طرق الهى و بندگان اوست، هر قدر با گفتار خوب و پاکیزه و سخنان محبّت آمیز خوشبو گردد و از زشت گویى و دشنام و ناسزا و دروغ و خشونت بر کنار باشد در پیشگاه خدا محبوب تر است.

پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
أَصْدَقُ کَلِمَة قالَتْها الْعَرَبُ کَلِمَةُ لُبَیْد: ألا کُلُّ شَىء مَا خَلاَ الله باطِلُ *** وَکُلُّ نَعِیْم لا مَحَالَةَ زائلُ ؛

صحیح ترین و رساترین جمله اى که عرب گفته است، گفتار «لبید» (شاعر معروف) است آن جا که مى گوید: «آگاه باشید هرچیزى جز خدا باطل است و هر نعمتى بالاخره از دست خواهد رفت».
مصباح الشریعه، صفحه 45.
شرح حدیث:
توجه به فناى ثروت ها و مقام ها و زوال نعمت ها به انسان هشدار مى دهد که هم در به دست آوردن آنها رعایت حق و عدالت را کند و هم در طرز مصرف آنها راه اعتدال پیش گیرد.
ابدیّت و جاودانگى لباسى است که تنها به قامت کبریاى او مى زیبد و راه نیافتن فنا و نیستى تنها مخصوص ذات پاک اوست.
در برابر هر صحنه اى از صحنه هاى زندگى مادى باید به این حقیقت توجّه داشت و مغرور نشد.

پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
ما أَنْزَلَ اللهُ مِنْ داء إِلاَّ جَعَلَ لَهُ دَواء ؛

خداوند هیچ دردى نداد مگر این که دوایى بر آن آفرید.
نهج الفصاحه.
شرح حدیث:
جهانى که در آن زندگى مى کنیم مجموعه اى از عملها و عکس العمل هاست در کنار نیروى نفى کننده نیروى مثبت و سازنده اى وجود دارد که باید آن را پیدا کرد و از آن بهره گرفت، و ادامه حیات ما معلول همین تعادل نیروهاست، نه تنها هیچ بیمارى جسمى بدون درمان وجود ندارد، هیچ مشکل اجتماعى هم موجود نیست که راه حلى براى آن نباشد، آنها که مشکلات را لاینحل مى پندارند و به هر کار پیچیده برخورد مى کنند آن را درد بى درمان معرفى مى کنند از این حقیقت غافلند که اصولا درد بى درمان وجود ندارد.
بنابراین باید با حوصله و پشتکار به میدان حوادث سخت زندگى رفت و راه حل آنها را پیدا کرد.

پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
إذا مُتَّ عَلَى طَهارَة تَکُونُ شَهِیْداً ؛

هنگامى که پاک از دنیا بروى در زمره شهیدان خواهى بود.
سفینة البحار، جلد 1، صفحه 720.
شرح حدیث:
حدیث فوق قسمتى از دستورهایى است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) به یکى از یاران خود به نام «انس» مى دهد و به او مى فرماید:
«اگر مى توانى شب و روز با وضو باشى این چنین کن، زیرا گر در این حال از دنیا بروى شهید خواهى بود.»، گرچه معناى نخستین حدیث، همان با وضو بودن است، اما حدیث در ضمن اشاره به حقیقت مهم ترى دارد و آن پاک زیستن و پاک از جهان رفتن است، آنها که دامانشان پاک، دل هایشان پاک، و زندگى و فکرى پاک دارند و این چنین از جهان رخت بر مى بندند قطعاً در صف شهیدان خواهند بود که شهادت منحصر به کشته شدن در میدان جنگ نیست، احادیث دیگرى که در منابع اهل بیت(علیهم السلام)وارد شده نیز این حقیقت را تأکید مى کند.

پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
إِعْدِلُوا بَیْنَ أَوْلادِکُمْ کَما تُحِبُّونَ أَنْ یَعْدِلُوا بَیْنَکُمْ؛

در میان فرزندان خود عدالت کنید همان طور که دوست مى دارید آنها در میان شما عدالت کنند.
بحارالانوار، جلد 23.
شرح حدیث:
یکى از اشتباهات بزرگ تبعیض در میان فرزندان است، بعضى از مردم، براى فرزند بزرگ و به اصطلاح ارشد امتیاز قائل مى شوند و بعضى براى کوچک ترین فرزند، و گاهى آنچنان در این راه، افراط مى کنند که هر چه از محبّت و مال و عواطف دارند در اختیار یکى از آنها قرار مى دهند و دیگران را بکلى محروم مى سازند، این موضوع آتش کینه و حسد را دل آنها بر مى افروزد و در آینده نسبت به یکدیگر دشمن و نسبت به پدر و مادر کینه جو، و حتى نسبت به اجتماع هم در مقام انتقام جویى بر مى آیند.

پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
لا یَبْقَى عَلَى ظَهْرِ الأَرْضِ بَیْتُ مَدَر وَلا وَبر إِلاَّ أَدْخَلَهُ اللهُ کَلِمَةَ الأسْلامِ؛

در روى زمین خانه اى نمى ماند، حتى خانه هاى گلین و خیمه هاى پشیمن، مگر آن که خداوند آیین اسلام را در آن وارد مى کند.
مجمع البیان، تفسیر سوره توبه.
شرح حدیث:
روز به روز این حقیقت آشکارتر مى شود که جهان بر سر دو راهى است، یا اسلام را مى پذیرد و یا هیچ دینى را نمى خواهد نخواهد پذیرفت، از آن جا که لادینى برخلاف سرشت آدمى است سرانجام به سوى اسلام جلب مى گردد; و هم اکنون موجى از توجه به اسلام نقاط مختلفى از جهان را فرا گرفته است.
اما تکامل این موضوع به هنگام ظهور حضرت مهدى ارواحنا له الفداء خواهد بود; در آن روز شرک و بت پرستى از دنیا برچیده مى شود و حکومت اسلام سراسر روى زمین را خواهد گرفت، آنچه که پیامبر(صلى الله علیه وآله) در حدیث بالا بشارت داده است.

پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله)فرمودند:
یَلْزَمُ الْوالِدَیْنَ مِنَ الْحُقُوقِ لِوَلَدِ هِما ما یَلْزَمُ الْوَلدَ لَهُما مِنَ حُقُوقهِما؛

همان طورى که فرزندان بر اثر ترک حقوق پدر و مارد مسؤولند پدران و مادران نیز در برابر ترک حقوق فرزندان مسؤولیت دارند.
از کتاب اقوال الائمه.
شرح حدیث:
در دنیا هیچ حقى بدون وظیفه نیست یعنى در کنار هر حقى وظیفه اى وجود دارد و هر اندازه حق بزرگتر باشد وظیفه و مسؤولیت نیز بزرگتر است.
به همین دلیل پدران و مادران که حق بزرگى بر فرزندان خود دارند - حقى که در قرآن مجید همدوش حق پروردگار ذکر شده - مسؤولیت سنگینى نیز در مقابل آنها دارند; آنها باید لحظه اى از تعلیم و تربیت فرزندان غافل نشوند و تا آن جایى که امکان دارند در سازندگى روح و جسم آنها و نگهدارى آنان از آلودگى هاى فکرى و اخلاقى بکوشند و غوغاى زندگى روزانه آنها را از این وظیفه بزرگ باز ندارد.