عوامل فقر

 درخواست از ديگران :
يكي از عوامـل فقر اين است كه انسان خداي متعال را فرامـوش كند و تصـور كند كه
ديگران بدون خواست خداوند مي توانند حاجت او را برآورند، خداوند اين گونه افراد را به همان كسي واگذار مي كند كه اميد دارند و ديگر ياري خويش را از آنان دريغ مي كند.
اميرالمؤمنان علي (ع) مي فرمايند:« درخواست از ديگران كليد فقر است و روزي را نابود مي كند».
در سخني از رسول اكرم در اين باره آمده است كه ايشان فرمودند:« هركس درخواهش را به روي خويش بگشايد، خداوند نيز در فقر را به سوي او باز مي كند».
پيامبر اكرم (ص) در سخن زيباي ديگري مي فرمايند:« هركس اظهار نياز به ديگران نكند، خداوند بي نيازش مي كند، هركس خود را از حرام باز دارد خداوند او را پاك مي گرداند، هركس از خدا مسألت كند، عطايش مي كند و هر كسي كه در سؤال و درخواست را به روي خود بازكند، خدا در هفتاد نوع فقر را به روي او مي گشايد كه كوچكترين آنها با هيچ چيزي بسته نمي‌شود».

عوامل فقر

تظاهر به فقر:
برخي افراد در هر سخن و صحبتي خويش را فقير و تهي دست جلوه مي‌دهند، اين رفتار ناپسند خود ناسپاسي در پيشگاه الهي است، بلكه جلوه اي از زشت ترين درويي‌ها است.
پيامبر اكرم (ص) مي فرمايند: «من تفاقر افتقر»؛ كسي كه خود را به فقرو تهي دستي بزند، فقير و نيازمند مي‌شود.
اميرالمؤمنان علي(ع) مي فرمايند:« تظاهر به فقر، سبب فقر مي شود».

عوامل فقر

ربا :
از عوامل ديگر فقر ربا خوردن است، خداوند بركت را از سود به دست آمده از معامله و قرض ربوي، برداشته است.
عثمان به عيسي نقل مي كند شخصي به امام صادق عرض كرد: خداوند در قرآن كريم مي‌فرمايد: يمحق الله الربا و يربي الصدقات؛ خداوند ربا را نابود كرد، ولي صدقات را زياد مي‌كند». ولي مي‌بينيم كه بعضي ربا مي خورند و اموالشان به ظاهر زياد مي شود. امام در پاسخ فرمودند: «چه نابودي از اين بالاتر كه يك درهم ربا دين انسان را نابود مي‌كند و اگر توبه كند، باز هم اموالش از بين رفته و نابود مي‌شود»

عوامل فقر

احتكار :
پيامبر اكرم(ص) مي فرمايند:«‌هركس كالاي مسلمانان را احتكار كند، خداوند متعال او را به جذام مبتلا كرده و از جهت مالي نيز ورشكسته مي شود»

عوامل فقر

اسراف :
اسراف يعني خارج شدن از مسير طبيعي، هنگامي كه نعمت‌ها را در غير مسير آن به كار بگيريم رشد نمي‌كند، بلكه به سوي زوال پيش مي رود.
اميرالمؤمنين علي (ع) مي فرمايند:« اسراف سبب فقر و نيازمندي است و ميانه روي باعث بي نيازي مي شود».

عوامل فقر

كفران نعمت :
از عوامل كاهش روزي، كفران نعمت‌هاي الهي است، قرآن كريم در اين باره مي‌فرمايد: خداوند قريه‌اي را به عنوان مثال مطرح مي نمايد كه داراي امنيت و آسايش بودند و روزي فراواني به ايشان مي‌رسيد، آنان نسبت به نعمت‌هاي الهي كفران ورزيدند، از اين رو خداوند لباس گرسنگي و ترس را بر آنان پوشاند.
هنگامي كه شخص كفران نعمت مي كند، لياقت داشتن آن را ندارد، خداوند نيز رحمت و نعمت خويش را از او دريغ مي كند. كفران نعمت تنها به ناسپاسي زباني نيست، بلكه به كار بستن نعمت هاي الهي در غير مسير طاعت و بندگي و خدمت به خلق خدا، از نمونه‌هاي بارز كفران و ناسپاسي در مقابل نعمت هاي الهي است.
اسراف و دور ريختن نعمت و به كارگرفتن اعضاي بدن در مسيرگناه، چشم در نگاه به نامحرم، زبان در گفتن ناحق و غيبت و دروغ و… دست در ظلم به ديگران، انديشه در گناه، گوش در شنيدن آن چه حرام است و استفاده از اموال در گناه و عصيان، همه و همه مصداق كفران و ناسپاسي نعمت پروردگار است.

عوامل فقر:

گناه:
يكي از عوامل كاهش روزي گناه و معصيت الهي است. هر گناهي كيفر و آثاري دارد كه در دنيا و آخرت دامن گير انسان مي شود.
امام رضا (ع) مي‌فرمايد: «ان مؤمنَ لينوي الذنب فيحرم رزقه»؛
همانا مؤمن نيت گناه مي‌كند و از رزقش محروم مي شود.
امام باقـر(ع) مي‌فـرمايد: «ان العبد ليذنب الذنب فيزوي عنـه الرزق»؛
بنـده مرتـكـب گنـاه مي‌شود، روزي وي ازاو زده مي شود.
امام علي (ع) مي فرمايند: «توقوا الذنوبَ فما من بليَّه و لانقص رزق الا بذنب حتي الخرش والكبوه و المصيبه»؛ از گناهان بپرهيزيد، زيرا هيچ بلا و كم شدن روزي حتي خراش‌ها و زخم‌هاي بدن و سقوط و افتادن و هر مصيبتي از گناهان سرچشمه مي گيرد. هنگامي كه انسان با گناه و معصيت هاي الهي از ساحت مقدس خداوند فاصله مي گيرد، رزق و روزي حلال هم كه در سايه توجه به خدا به دست مي آيد، از دسترس او دور مي شود و زندگي او رنگ خدايي را از دست داده و رنگ شيطاني و زشتي به خود مي گيرد و مصداقي از آيه:«‌و من اعرض عن ذكري فإن له و معيشه ضنكا»هركس از ياد من روي گرداند زندگي ذلت باري خواهد داشت» مي گردد.
حضرت صادق (ع) مي فرمايد: «مؤمن به خاطر قصد و نيت گناه از روزي خويش محروم مي‌شود».

فقر از ديدگاه پيشوايان دين:

1ـ‌ فقر و بدبختي :
واژه «بدبخت» به معناي كسي است كه داراي بخت و اقبال بد باشد، از اين رو به كسي كه مصيبت‌ها، فلاكت و رنج فراوان دارد بدبخت مي‌گويند. در ميان گفتار پيشوايان دين يكي از عوامل بدبختي فقر و تهيدستي است.
امام علي مي‌فرمايند:«الفقر مع الدين الشقاء الاكبر؛ازبزرگترين بدبختي‌ها اين است كه بدهكاري با فقرهمراه شود.

2ـ فقر و نداري :
امام علي (ع) مي‌فرمايد:«هشدار! آگاه باشيد كه از جمله بلاها و بدبختي‌ها تهيدستي و نيازمندي است».
امام صادق(ع) مي فرمايد:«خدايا! از نداري و از دست دادن توان اقتصادي ودرذلت افتادن به تو پناه مي برم». آري در اين سخنان فقر همان نداري و نيازمندي است كه بايد از عواقب شوم و ذلت بار آن به خداوند متعال پناه برد و از او كه روزي دهندة همه ي موجودات است درخواست نمود تا وسعت رزق و آسايش عنايت فرمايد.

3ـ فقر و وابستگي :
انسان ناچار از برآوردن بسياري از نيازهاي مادي و معنوي خود و خانواده است، ازاين رو اگر خود نتواند كمبودهاي زندگي را تأمين كند، وابسته به ديگران خواهد شدو وابستگي به افراد ثروتمند پيامدهاي مناسبي نخواهد داشت.
امام سجاد(ع) به پيروان خويش فرمان مي دهد كه:« اظهر الياس من الناس فان ذلك من الغناء و اقل طلب الحوائج إليهم، فان ذلك فقر حاضر». اميد خويش را از مردمان ببر، كه اين يك بي نيازي است و از درخواست كردن حاجت از ايشان بكاه كه خواستن فقري حاضر است.

4ـ فقر و تلخ كامي:
دنيا براي انسان خانه‌ي بسياري از مشقت‌ها و تلخ كامي‌هاست، دردها، رنج‌ها، مريضي‌ها، بي‌عدالتي‌ها و … همه و همه تلخي هايي است كه كم و بيش در طول زندگي هر انساني، او را به مشقت وا مي‌دارد. اما گاه كمبود وسائل لازم زندگي، غذا، لباس و مسكن بحراني مي آفرينند كه هيچ گاه از صفحه‌ي ذهنش محو نمي‌شود.
امام صادق (ع) به نقل ازلقمان حكيم مي فرمايد: «و ذقت المرارات كلها، فما ذقت شيئاً اَمْرَّ من الفقر»(71). مزه ي تمام تلخي ها را چشيدم، ولي چيزي تلخ‌تر از فقر به ذائقه ام نرسيد.

5ـ فقر و ذلت:
يكي از آثار ناخوشايند فقر، ديدگاهي است كه عموم مردمان نسبت به فقير دارند، تحمل نگاه‌هاي تحقير آميز همراه با ترحم گاه سخت تر از فقر و نداري است.
امام علي (ع) مي فرمايد:«‌القلهُ ذلهٌ»؛ كمبود امكانات اقتصادي ، ذلت آور است.

6ـ فقر و پريشاني:
در سخن پيشوايان معصوم، فقر سبب پريشاني و غم و اندوه معرفي مي شود. تاكنون از سخنان امامان معصوم عليهم السلام دريافتيم كه محروميت از امكانات ضروري زندگي، ريشه‌ي پريشاني، از دست دادن جايگاه اجتماعي، تلخ كامي، وابستگي و بدبختي و بسياري از پيامدهاي ديگر مي‌شود، از اين رو از انسان‌هاي مؤمن و غيرمؤمن خواسته شده است براي به دست آوردن روزي و توسعه دادن امكانات اقتصادي بكوشند و آن را در راستاي اهداف معنوي خويش به كار بگيرند.
امام صادق(ع) مي‌فرمايند: «كسي كه معشيت توسعه يافته ندارد، عقل و انديشه‌اش آشفته، دلش مشغول و زندگي اش نابسامان و ناقص است».
به فرموده‌ي امام علي (ع):«ان الفقر مدهله للنفس، مدهشة للعقل، جالب للهموم» ؛ فقر نفس را پريشان و عقل را حيران مي‌سازد و باعث هجوم غم ها مي شود.

بسندگي به كفاف:
امام علي (ع) فرمودند:« آن كس كه به اندازه كفاف بسنده كرد، به آسايش دست يافت و از زندگي آسان و خوشي برخوردار شد».
امام صادق(ع) فرمودند: «در انجيل آمده است كه عيسي (ع) عرض كرد:«بار خدايا! صبح يك گرده‌ي نان جو، شب گرده‌اي ديگر مرا روزي فرما و بيش از اين روزيم مده كه دچار طغيان شوم»

بهترين روزي:
بهترين روزي آن است كه انسان را كفايت كند. از پيامبر خدا رسول اكرم (ص) روايت شده است:
«طوبي لمن أسلم و كان عيشه كفافاً» ؛ خوشا به حال كسي كه مسلمان باشد و زندگيش به قدر كفاف.
رسول خدا فرمودند : «بهترين روزي آن است كه به قدر كفايت باشد».