پرسش :
چگونه به مهارت کنترل اضطراب امتحان دست یابیم؟
 
پاسخ :
هنگامی که فرد نسبت به کارآمدی، عملکرد، توانایی و استعداد خود در شرایط امتحان و یا در موقعیت هایی که در آن ها مورد ارزشیابی قرار می گیرد، دچار نگرانی، تشویش و تردید شود می توان از اضطراب امتحان سخن گفت. برخی از دانش آموزان در هنگام امتحان به ویژه امتحانات سرنوشت ساز ( مثلاً امتحانات پایان ترم، امتحانات نهایی یا کنکور ) دچار تشویش شدید می شوند. ضربان قلبشان تند می زند، دست هایشان می لرزد، عرق می کنند و احساس می کنند که ذهن شان خالی شده است. وقتی که سوالات امتحان را می خوانند احساس می کنند گیج شده اند و منظور سؤال را متوجه نمی شوند و فکر می کنند همه ی آن چیزهایی را که خوانده بودند فراموش کرده اند. در نهایت بعد از این که فشار زیادی را به ذهن خود می آورند یا سؤال را بدون پاسخ رها می کنند و یا پاسخ بی ربط و نادرستی می نویسند. در اینجا آن ها به اهمیت امتحان و عدم موفقیت خود می اندیشند و این اندیشه، اضطراب انان را بیشتر می کند و عملکردشان را بیشتر تحت تأثیر قرار می دهد.
 
تعریف اضطراب
اضطراب، نوعی احساس تعمیم یافته بسیار ناخوشایند و اغلب مبهم است که با یک یا چند احساس جسمی مانند تپش قلب، تعریق، سردرد، بی قراری، تکرر ادرار و… همراه می باشد.
 
نکاتی درباره ی اضطراب امتحان
1) بسیار دیده شده است دانش آموزانی که از لحاظ توانایی و استعداد یادگیری در سطح یکسانی می باشند، عملکرد تحصیلی متفاوتی را به هنگام امتحان و یادگیری مطالب قبل از امتحان نشان می دهند.

2) بسیاری از دانش آموزان با وجود استعداد و توانایی خوب جهت ادامه تحصیل، دچار افت تحصیلی شده و در پاره ای موارد مجبور به ترک تحصیل می شوند عوامل متعددی در این مسأله دخیل است که اضطراب امتحان یکی از مهم ترین آنهاست نتایج تحقیقات نشان می دهد که اضطراب امتحان می تواند عملکرد تحصیلی دانش آموز را تحت تأثیر قرار دهد. و متقابلاً عملکرد تحصیلی نیز می تواند باعث اضطراب امتحان در دانش آموزان گردد.

3) اضطراب امتحان یکی از اضطراب های موقعیتی است که با عملکرد و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه ی تنگاتنگ دارد. اثرات منفی اضطراب امتحان بر پیشرفت تحصیلی در تحقیقات زیادی تأیید شده است. تحقیقات دانشمندان نشان داده است که افراد دارای اضطراب امتحان بالا در موقعیت هایی که عملکرد آن ها مورد ارزیابی قرار می گیرد:
الف) وقت بیشتری را صرف می کنند.
ب) در مورد عمل کرد خود و این که دیگران چگونه عمل می کنند، نگرانند.
ج) در مورد گزینه های سؤالات اشتغال ذهنی دارند ( اگر سؤالات تستی باشد )
د) به موضوعاتی چون احساس عدم کفایت، انتظار تنبیه، از دست دادن ارزش و افزایش واکنش های غیرارادی و جسمانی زیاد فکر می کنند.

4) اضطراب قبل از امتحان به سراغ انسان می آید. بسیاری از افراد شب امتحان خوابشان نمی برد. این شیوه تا جلسه امتحان ادامه دارد. بعضی ها حالشان به هم می خورد و برخی مریض می شوند.

5) اضطراب انسان به خاطر اتفاقاتی که برایش روی می دهد، نیست؛ بلکه به خاطر نوع نگاه و نگرش او به اتفاقات است.

6) اضطراب علاوه بر اختلال در آرامش ذهنی، باعث کاهش نیروی انسانی می شود.

7) اضطراب به مقدار کم نه تنها مضرّ نیست بلکه بسیار مفید است زیرا محرک شما برای سعی و تلاش بیشتر می باشد. اما اگر انسان با بی توجهی هشدارهای اضطراب کم را نادیده بگیرد. رفته رفته این نگرانی ها و آشفتگی ها افزایش یافته و به صورت یک اضطراب مخرّب و آزاردهنده خود را نشان می دهد.

8) اضطراب مخرّب قدرت درست اندیشیدن را کاهش می دهد و موجب اختلال در تمرکز حواس می شود.
 
عوامل مؤثر در ایجاد اضطراب امتحان

ادامه »

امام خامنه اي مدظله العالي: يك آماري را آوردند به بنده نشان دادند كه فلان مقدار واردات، چقدر شغل را در كشور از بين مي برد! آن وقت ما از بيكاري جوان ها مي ناليم؛ واردات هم همين طور بيخودي مثل سيل وارد كشور مي شود. (97/1/1)

امروزه دشمنان اسلام با ابزارهای گوناگونی، از جمله رسانه، کتاب، مقاله و… بی‌حجابی را در جامعۀ ما ترویج نموده و برخی افراد ناآگاه از آن‌ها پیروی می‌کنند. در این‌جا ، برای امر به معروفِ این افراد و نیز تشویقِ زنان و دختران، چند راه‌کار علمی و صحیح پیشنهاد می‌کنیم.  

۱. تقویت ایمان به خدا
عفت، ریشه در حیا دارد؛ حجاب، ریشه در عفت دارد و حیا ریشه در درک حضور دارد[1]؛ پس برای اینکه کسی حیا داشته باشد، باید ایمانش به خدا بیشتر شود. به عبارت دیگر، کسی که خدا را حاضر و ناظر همیشگی بر خودش بداند، از خدا حیا خواهد کرد؛ در نتیجه شخص عفیفی می­شود که در حجاب آن زن، آشکار خواهد شد.  

۲. تقویت غرور دختران و زنان
غرور[2]، به زن غنای نفس می‌دهد؛ در این صورت، خود را ذلیل نگاه دیگران نمی‌کند و برای مقبولیت به عرضۀ اندام خویش نمی‌پردازد. پس کسی که توی سرش فکری زیبا دارد، با موی سرش جلوه نمی‌کند.[3] امام حسین(ع) در «دعای عرفه» می‌فرماید: «اللَّهُمَ‌ اجْعَلْ‌ غِنَایَ‌ فِی‌ نَفْسِی»؛ خدایا! غنا و بی‌نیازی را در نفس من قرار بده.[4]  

۳. تقویت اعتماد‌به‌نفس دختران
عدم اعتماد‌به‌نفس و عدم استقلال شخصیت در مقابلِ افراد بی‌حجاب منجر می‌شود که دختر، حجاب خود را از دست بدهد و یا به دلیل تمسخر دیگران، حجاب را انتخاب نکند؛ از این رو، دختر باید در خانوادۀ خود مورد احترام قرار گیرد و هرگز تحقیر نشود. حجت‌الاسلام‌ والمسلمین پناهیان می‌گوید: «۷۰ درصد به خاطر ترس از تمسخر، بی‌حجابی را انتخاب می‌کنند!»[5]  

۴. تشویق به نماز جماعت
زنان در حال نماز خواندن، مکلف به داشتن حجاب کامل هستند؛ به عبارت بهتر، زنان مؤمن برای انجام فریضۀ الهی نماز، در روز چندین بار داشتن پوشش کامل را تمرین و تکرار می‌کنند. علاوه بر این، خداوند در آیۀ مبارکۀ: «وَ قَرنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرُّجنَ تَبَرُّجَ الجَاهِلیَّۀِ الأولَی…»[6]، به زنان امر می‌کند جلوه‌گری نکنید و اگر می‌خواهید نیروی باز‌دارنده‌ای در برابر این تبرّج به دست آورید، نماز را به پا دارید؛ نماز شما را از فحشا و منکر بازمی‌دارد.[7] پس نماز خواندن، نیرومندترین وسیله برای حفظ حجاب است.  

۵. زمینه‌سازی برای ازدواج آسان
برخی دختران به خاطر جلب توجه نظر پسر برای ازدواج، آرایش و خودنمایی می‌کنند؛ راه حل آن، ازدواج کردن این دختران است.[8]  

۶. عدم استفاده از ماهواره
وضیعت بی‌بند‌و‌باری و بدحجابی بین برخی افراد جامعه، کاملاً هدف‌مند و طبق نقشه و تهاجم فرهنگی است که بیشتر از طریق رسانه‌ها، به‌خصوص با ماهواره انجام می‌گیرد. بررسی‌هایی که به صورت شفاهی در طول یک ماه مبارک رمضان در تهران، از افراد حاضر در مشاورۀ دینی انجام دادم، نشان می‌داد بیشترِ کسانی که بدحجاب بودند و یا مشکلات خانوادگی داشتند، از ماهواره استفاده می‌کردند.  

۷. اهدای بسته‌های فرهنگیِ تبلیغ حجاب
ارائه دفترچه‌های کوچک با موضوع حجاب، یا جزوه‌های دوبرگه و… همراه با چند شکلات به خانم‌ها و دختران در خیابان و یا در مراسم‌هایی که در فرهنگ‌سراها و… برگزار می‌شود، تأثیر بسزایی در رشد فرهنگ حجاب دارد.  

۸. اهدای چادرِ حجاب
افراد مؤمن و خیّر با همکاری بسیج زنان می‌توانند زنان غیرمحجبۀ محله را شناسایی کنند و مخفیانه به همۀ آن‌ها چادر حجابِ دوخته‌شده، همراه با بسته‌های فرهنگی هدیه دهند. این کار را در بسیج مقاومت شهرستان پارس‌آباد انجام دادند و محلۀ بی‌حجابی را به محلۀ باحجاب تبدیل کردند.[9]  

۹. افزایش شناخت
برای افزایش شناخت حجاب، می‌توان از این راه‌ها بهره جست:
الف) اجرای مسابقات کتاب‌خوانی: با اجرای مسابقات می‌توان فرد را به مطالعۀ کتب، مقاله‌های علمی، مجلات با موضوع عفاف برای خواهران و با موضوع غیرت[10] برای برادران تشویق کرد، تا شناخت فرد از فواید حجاب و مضرات بی‌حجابی بیشتر شود.
ب) تشویق دانش‌آموزان و دانشجویان به کار پژوهشی در موضوع عفاف و غیرت: ارائه موضوعات انشاء، تحقیق کلاسی و پایان‌نامه دربارۀ حجاب، حیا و عفت برای دختران، و دربارۀ غیرت برای پسران، امتیازات خوبی دارد تا شخص با تحقیق دربارۀ موضوع حجاب، آگاهانه حجاب را انتخاب کند.
ج) افشای مضرات بی‌حجابی: اخبارِ اسارت دختران بی‌حجاب و بدحجاب توسط جوانان بی‌بندوبار را، که باعث از بین رفتن آبروی‌شان می‌شود، به زنان و دختران بگوییم؛ البته به گونه‌ای که بر ترسشان بیفزاید، نه اینکه ترویج و افشای فحشا شود.
د) توزیع بستۀ فرهنگی حجاب: در هدیه دادن به دختران، از اقلام فرهنگی حجاب و عفاف استفاده شود.
هـ) کمک گرفتن از پزشکان: دعوت کردن از متخصصان پوست و زیبایی به مدرسه، تا از مضرّات بدحجابی و لوازم آریشی برای زیباییِ دختران بگوید.  

۱۰. استفاده از ابزار فرهنگیِ حجاب
برای مثال، در ادارات و شرکت‌های خصوصی، جلوی میز کار زنان تابلوهایی دربارۀ حجاب و عفاف نصب شود.  

۱۱. عدم حضور غیرضروریِ زن در جامعه
با توجه به آیۀ شریفه: «وَ قَرنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرُّجنَ تَبَرُّجَ الجَاهِلیَّۀِ الأولَی…»[11]، زنان مؤمنه باید وقت خود را با کارهای نیکی چون: تربیت فرزندان، بالا بردن علم و آگاهی و کارهای هنری مفید در منزل پُر کنند و از هر گونه حضورِ غیرضروری در جامعه خودداری کنند، چون حضور زیادی و غیرضروری زن در اجتماع، ناخواسته موجب ارتباط دیداری، شنیداری و گفتاری با نامحرمان شده و همین امر موجب ریخته شدن حجب و حیا می‌شود؛ البته اگر خودِ این حضور، زن را به تبرج و خودنمایی نکشاند!  

۱۲. ایجاد محیط حجاب و حیا
خانواده‌های باحجاب و باحیا، به پارک‌ها و مکان‌هایی که معمولاً با افراد بی‌حیا و بدحجاب پُر می‌شوند، بروند و حضور پرشوری داشته باشند، تا افراد بی‌بندوبار و بدحجاب‌ها فکر نکنند همۀ امکانات تفریحی و خوشی‌ها برای آن‌هاست و نیز دیگران فکر نکنند همه، بی‌حجاب و بی‌عفت شدند. 

۱۳. برخورد جذبی
جامعه‌ای که مؤمنان در آن زندگی می‌کنند، باید با رفتارهای خود موجب جلب افکار دیگران به سوی خود باشند؛ به عبارت دیگر، باید رفتار آنان به گونه‌ای باشد که دیگران آن‌ها را الگوی خود قرار دهند؛ مثلاً زنِ محجبه و عفیف با خوش‌اخلاقی، موجب محجبه شدن زنان بی‌حجاب جامعه باشد.
برخورد خوبِ زنان و دختران محجبه با بدحجابان، تأثیر بسزایی در انتقال مفاهیم اسلامی، از جمله حجاب و عفاف دارد، اما متأسفانه برخی معتقدند، باید با بدحجاب‌ها یا کسانی که غیرت مناسبی ندارند، مثل مجرم برخورد کنند! در حالی که خیلی از این بدحجابی‌ها به دلیل عدم آگاهی به آثار شوم بدحجابی و ندانستن فواید و اهمیت فوق‌العادۀ حجاب و عفت است.

۱۴. فعالیت‌های خانواده
از نظر دین اسلام، خانواده نهادی مقدس است، چراکه در شکل‌گیریِ تربیتی و شخصیتیِ هر فرد، نقش بسزایی دارد؛ بنابراین، مبارزه با بی‌حجابی ابتدا باید از خانواده شروع شود؛ یعنی خانوادۀ هر فرد می‌تواند او را باحجاب، باحیا، عفیف و غیرت‌مند تربیت کند و معضل بی‌حجابی را در اجتماع از بین ببرد.
امروزه غالباً به جهت عدم آشناییِ والدین با راه‌کارها و فنون تربیتی، این کارکرد خانواده‌ کم‌رنگ شده است؛ از این رو در ادامه، به چند راه‌کار مفید اشاره می‌شود:
الف) برخورداری والدین از حُسن خلق: والدین باید تا حد امکان، اخلاق اسلامی را رعایت کنند و از نیازهای فرزندانشان آگاه شوند تا فرزندان به دل‌خواه خود، والدین را الگوی خود قرار دهند. مادر از این طریق می‌تواند حجاب و عفت را به نسل آینده منتقل کند.
ب) برخورد دوستانه و عادلانۀ والدین با فرزندان: والدین از راه دوستی می‌توانند در دل فرزندانشان نفوذ کنند و اخلاق و آداب اسلامی، از جمله حجاب و عفاف را به دختر، و غیرتِ دینی و ناموسی را به پسرشان انتقال دهند. یکی از دلایل تشبه دختر به پسر و برعکس، توجه افراطیِ والدین به فرزند جنس مخالفِ اوست، که البته پی‌آمد خانواده‌های کم‌جمعیتِ امروزی است که توجه‌ها و حسادت‌ها در آن بیشتر نمود می‌یابد.
ج) تشویق دختران به نماز و حجاب در سنّ کودکی: محمد‌بن‌نعمان به امام صادق(ع) گفت: دخترى که با او خویشاوندى ندارم و شش سال دارد، نزد من است. حضرت فرمود: «او را در دامن خویش مگذار!»[12] هم‌چنین امام صادق(ع) فرمود: «دختر چون به شش سال رسد، پسر او را نبوسد و پسر چون از هفت سال بگذرد، دختر را نبوسد.»[13]
پس باید از سنین کودکی، دختران را به عفت و حجاب تشویق کرد؛ مثلاً در حالِ نماز خواندن با حجاب کامل، عکس زیبایی از او بگیرید و آن را در اتاق خودش (در اندازۀ بزرگ) نصب کنید؛ یا هر گاه حجاب داشت، به او بگویید: «چقدر به تو می‌آید!» البته نباید جملاتی مانند: «چقدر خوشگل شدی!» را به کار ببرید، چون بعداً اگر شخص دیگری لفظ «خوشگل شدن» را در حالتِ بی‌حجابی به او بگوید، ناخودآگاه به طرف بی‌حجابی سوق داده می‌شود؛ از سوی دیگر، والدین باید به فرزندان خود وقتی در خانه آراسته و زیبا می‌گردند، نگاه و توجه کنند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دهنوی در این باره می‌گوید:
در برخی خانواده‌ها، برای آموزش نماز و حجاب به دختران دیر اقدام می‌شود و چنین مواردی را به زمان رسیدن به سنّ تکلیف موکول می‌کنند که البته در بیشتر موارد، به نتیجۀ مطلوب نمی‌رسند؛ پس بهتر است مادران از یک یا دو سال پیش از سنّ تکلیف، نماز و رعایت حجاب را به دختران خود آموزش دهند تا با مشکلاتی، از قبیل عدم پذیرش حجاب از سوی دخترشان روبه‌رو نشوند. در برخی موارد، خانواده‌ها اظهار می‌کنند با وجود اینکه خود و اطرافیانشان نماز می‌خوانند و حجاب را رعایت می‌کنند، فرزندانشان پای‌بند به این موارد نیستند. خانواده‌ها دقت داشته باشند که نماز خواندن و رعایت حجاب، دو جنبه دارد که مهم‌ترین جنبۀ آن، ظهور و بروز آثار و برکات این واجبات در زندگی فردی و اجتماعیِ کسی است که به آن‌ها می‌پردازد. پس علت اینکه فرزندانِ برخی خانواده‌های بانماز و باحجاب، پای‌بند به نماز و حجاب نیستند، این است که آثار و برکات نماز و حجاب را در زندگی والدین یا اطرافیان خود نمی‌بینند.[14]
د) آموزش فلسفۀ حجاب و مضرات بی‌حجابی: در مسئله آموزش حجاب و پوشش به فرزندان نیز پدر و مادر باید مرحله به مرحله او را با فلسفه و خوبی‌های حجاب آشنا کرده و به اندازۀ درک فرزند به راهنمایی او بپردازند و فرزند، تحت تربیتِ تدریجی و عملی پدر و مادر قرار گیرد. باید به این نکته توجه داشته باشیم که غالباً پیروزی‌های نهایی و کامل در درازمدت به دست می‌آید.
هـ) مراقبت در معاشرت‌ها و هم‌نشینی‌های فرزند و همسر: علت بدحجابیِ بعضی افراد، داشتن دوستان ناباب است؛ در ابتدا دختر و زن خوبی بود، ولی در اثر بی‌اطلاعی و عدم ایمان قوی، تحت تأثیر دوست بد، بی‌حجاب شد. امام باقر(ع) می‌فرماید: «کسى که با رفیق‌ بد هم‌نشین باشد، سالم نمى‌ماند و هر کس به مکان‌هاى بد وارد شود، مورد تهمت قرار مى‌گیرد.»[15] البته علاوه بر کنترل دوستی‌های شخصی، ارتباط خانوادگی نیز باید با خانواده‌هایی باشد که حجاب برای آنان ارزش است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دهنوی در این باره می‌گوید:
علاوه بر خانواده، دیگران نیز در پذیرش حجاب دختران تأثیرگذارند؛ پس خانواده‌ها باید بدانند که علاوه بر تأثیری که خود روی دخترشان می‌گذارند، دوستان، هم‌کلاسی‌ها و حتی خانواده‌هایی هم که با آن‌ها معاشرت می‌کنند، در پذیرش حجاب از سوی فرزندان دختر تأثیرگذار هستند. بنابراین به خانواده‌های مذهبی که مسئله حجاب برای آنان بسیار حایز اهمیت است، توصیه می‌شود در کنار اینکه خودشان به خوبی حجاب را رعایت می‌کنند، در انتخاب مدرسۀ مناسب برای دخترشان یا خانواده‌هایی که با آنان معاشرت خانوادگی دارند، بیشتر دقت کنند.[16]
و) توجه شوهر به نیازهای عاطفی و جنسیِ همسر: یکی از مهم‌ترین عوامل بی‌حجابی، بی‌توجهیِ مردان به همسران خود در محیط خانه است. عدم توجه مرد به همسر و روابط سرد زوجین، سبب می‌شود زنان در محیط خارج از خانه، برای جلب توجه دیگران، متوسل آرایش، تبرج و بی‌حجابی شوند.
 ز) رعایت آداب زناشویی: اعمال والدین، حتی پیش از انعقاد نطفه نیز در تربیت شخص تأثیر دارد؛ برای مثال، در زمان انعقاد نطفه، مرد به فکر زن دیگری نباشد. هم‌چنین پس از به دنیا آمدن فرزند، روابط عاشقانۀ زن و مرد رعایت گردد؛ این کار والدین، درس عملیِ حیا و غیرت به فرزندان است.
ی) توجه والدین به نیاز عاطفی دختران: بسیاری از بیماری‌های روحی و روانی که منشأ رفتارهای نادرست از جمله بی‌حجابی می‌گردند، به دلیل نبود مهر و محبت میان اعضای خانواده است. دختر برای برآوردن این نیاز، خود را در معرض دید دیگران قرار می‌دهد، تا دیگران به او توجه و محبت کنند.  

۱۵. بهره‌مندی از مشاوران مذهبی
والدین باید به طور مستمر با مشاور دینی[17] در ارتباط باشند، تا بتوانند راه‌های اختصاصیِ هر فرد برای باحجاب شدن را تشخیص دهند، زیرا اگر با بی‌حجاب‌ها از راه مخصوص به خودِ او برخورد شود، نتیجۀ مطلوبی به دست می‌دهد و حساسیت و مقابله با حجاب از بین می‌رود.  

۱۶. رشد عقلی
اینکه خدای متعال پس از دستور به حجاب در آیۀ: «… ذلک ادنی ان یعرفن فلا یؤذین…»[18]، استدلال عقلی می‌آورد و می‌فرماید: «حجابِ شما موجب امنیت شما در اجتماع می‌شود»، معلوم می‌شود اگر بشر به مرحله‌ای از رشد عقلی رسید که شرافت و مصونیت پوشش را درک کرد، نیازی به امر و نهی ندارد و آن را سرمایۀ خود می‌داند؛ در غیر این صورت، شرع در جایگاه خیرخواه و حافظ، وی را به داشتن حجاب وادار می‌کند. شاید کسی بگوید: بعضی را هرچقدر هم استدلال خوب و محکم بیاوری، قبول نمی‌کنند! به این افراد باید گفت، ما باید به تکلیف خود عمل کنیم و تکلیفِ ما از خدا بیشتر نیست[19]؛ راه و چاه را به آن‌ها نشان دهیم و اختیار را به عقل آن‌ها واگذار کنیم. البته این استدلال‌ها و امر به حجاب، زمانی تأثیر می‌گذارد که خود گوینده به آن اعتقاد داشته باشد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین ماندگاری در این باره نقل می‌کند:
مادری می‌گفت که دختر من بدحجاب است، ولی خودش محجبه بود. گفت که خیلی ناراحت هستم. به او گفتم که شما دلت می‌خواهد مثل او باشی، ولی خجالت می‌کشی مثل او باشی. او دارد خودت را به خودت نشان می‌دهد. با گریه گفت که راست می‌گویید.[20]  

۱۷. معامله با خدا
بعضی افراد دوست دارند محجبه باشند، اما در محیط کار یا محیط‌های خانوادگی، دیگران بر ایشان خرده می‌گیرند. به این‌ها برای اینکه اذیت نشوند، دو راه‌کار توصیه می‌شود:
الف) با خدا معامله کنید که محبت پوشش و عفاف را در دل شما قرار داده و به شکرانۀ آن، خدا را راضی و مراعات حجاب کنید و از خدا بخواهید شما او را راضی کنید و او هم دیگران را از شما راضی کند، چون همه‌چیز و همۀ دل‌ها به دست خداست.
ب) در سایر امور، غیر از امور دینی و حجاب، رضایت آن‌ها را با دوستی، صفا، صمیمیت، هدیه و… جلب کنید تا وجود شما برایشان مغتنم باشد و طوری باشد که اگر خواستند خرده‌ای بگیرند، تنها همان پوشش و دین شما باشد و بگویند: شما همه‌چیزتان خوب است، به‌جز این؛ آن‌گاه کم‌کم آن‌ها از شما تأثیر می‌پذیرند.  

۱۸. همراهی 
بعضی می‌گویند: همسرشان تصمیم به جدایی گرفته است، زیرا از ضعف حجاب همسر و نظافت منزل ایراد گرفته‌اند، به حدی که همسر به تنگ آمده و خواهان جدایی شده است!
در پاسخ باید گفت: اگر کسی می‌خواهد همسرش خیلی ایده‌آل باشد، باید خودش همۀ وظایف همسری را به بهترین نحو انجام دهد؛ آن وقت اگر از زنش کاری مانند رعایت حجاب را بخواهد، زن در خود عذری برای گوش نکردن نمی‌بیند و می‌پذیرد.  

پی نوشت:
[1]. کنکاشی در انگیزه‌های حجاب، ص۱۲.
[2]. این غرور همان است که حضرت علی(ع) فرمود: «برای مرد عیب است، ولی برای زن خوب، چون محرکی است برای عفت در مقابل نامحرم»؛ نهج‌البلاغه، کلمات قصار ۲۳۴.
[3]. کنکاشی در انگیزه‌های حجاب، ص۱۹.
[4]. اقبال الأعمال، ج‌1، ص342.
[5]. برنامۀ تلویزیونی «گره» در موضوع حجاب.
[6]. احزاب، آیۀ ۳۳.
[7]. «وَ أَقِمِ الصلاةَ إِنَّ الصلاةَ تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَر»؛ عنکبوت، آیۀ ۴5.
[8]. پیامبر(ص) : «…إِنَّ الْأَبْکَارَ بِمَنْزِلَةِ الثَّمَرِ عَلَى الشَّجَرِ إِذَا أَدْرَکَ ثِمَارُهَا فَلَمْ‌تُجْتَنَ أَفْسَدَتْهُ الشَّمْسُ وَ نَثَرَتْهُ الرِّیَاحُ وَ کَذَلِکَ الْأَبْکَارُ إِذَا أَدْرَکْنَ مَا یُدْرِکُ النِّسَاءُ فَلَیْسَ لَهُنَّ دَوَاءٌ إِلَّا الْبُعُولَةُ وَ إِلَّا لَمْ‌یُؤْمَنْ عَلَیْهِنَّ الْفَسَادُ لِأَنَّهُنَّ بَشَر»؛ دختران جوان، به منزلۀ میوه‌های درختان هستند؛ زمانی که رسیده شدند، باید چیده شوند، وگرنه در اثر تابش نور خورشید فاسد می‌شوند یا در اثر وزش تند بادها، پراکنده می‌گردند. دختران جوان این‌چنین هستند؛ اگر مبتلا شدند به آنچه مادرانشان مبتلا گشتند (یعنی به بلوغِ جنسی رسیدند)، ازدواج، تنها راه چاره و درمان آن‌هاست، وگرنه از فساد و گناه در امان نیستند؛ وسائل الشیعه، ج‌20، ص61.
[9]. مصاحبه با آقای «مصور واسقی تولون» در حوزۀ مالک اشتر شهرستان پارس‌آباد.
[10]. یکی از عوارضِ بدحجابی، کم شدن احساس غیرت در مرد است. با توجه به این‌که غیرت، یکی از ابزارهای محافظت از ناموس است، این کاهش غیرت، ‌افزایش آسیب به زنان و خانواده را در پی خواهد داشت. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «چند گروه وارد بهشت نمی‌شوند: … مردان بی‌غیرت. بی‌غیرت، کسی است که توجه مردان اجنبی، بیگانه و نامحرم را به سوی ناموسش جلب کند»؛ المستدرک، ج13، ص111.
[11]. «در خانه‌هایتان بنشینید و آرام گیرید و بی‌حاجت و ضرورت از منزل بیرون نروید و مانند دورة جاهلیتِ پیشین، آرایش و خودآرایی نکنید»؛ احزاب، آیۀ ۳۳.
[12]. منابع فقه شیعه، ج۲۵، ص۶۴۷.
[13]. همان.
[14]. سایت پایگاه خبری فرهنگ انقلاب اسلامی.
[15]. الخصال، ج‌1، ص251.
[16]. سایت پایگاه خبری فرهنگ انقلاب اسلامی.
[17]. در صورت نبودن مشاور دینیِ مورد اعتماد در محل خودتان، می‌توانید به روحانی مسجد محل خود مراجعه کنید و راه‌کارهایی را دریافت کنید.
[18]. «این کار (حجاب) برای زنان بهتر است تا (به عفت، حجاب و حیا) شناخته شوند و مورد اذیت قرار نگیرند»؛ احزاب، آیۀ ۵۹.
[19]. «انا هدیناه السبیل اما شاکراً و اما کفورا»؛ ما راه را به او نشان می‌دهیم؛ چه شکرگزار باشد، چه ناسپاسی کند؛ انسان، آیۀ ۳.
[20]. سایت: yamojir. Com.
کتابنامه
1. قرآن کریم.
2. کلینى، محمد‌‌بن‌یعقوب، الکافی، تهران: اسلامیه، چهارم، 1407ق.
3. مجلسى، محمدباقر‌بن‌محمدتقى، بحارالأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، دوم، 1403ق.
4. شریف الرضی، محمد‌بن‌حسین، نهج‌البلاغه، قم: هجرت، اول، 1414ق.
5. هاشمى‌خویى، میرزاحبیب‌الله، منهاج‌البراعة فی شرح نهج‌البلاغة، تهران: اسلامیه، چهارم، 1400ق.
6. پاینده، ابو‌القاسم، نهج‌الفصاحة، تهران: دنیای دانش، چهارم، 1382ش.
7. بحرانى، سیدهاشم‌بن‌سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: بعثت، اول، 1374ش.
8. موسوى‌همدانى، سیدمحمدباقر، ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، پنجم، 1374ش.
9. فیض کاشانى، محمدمحسن‌بن‌شاه مرتضى، تفسیر الصافی، تهران: صفا، دوم، 1415ق.
10. ابن‌طاووس، على‌بن‌موسى، اقبال الأعمال، تهران: دار الکتب الاسلامیه، دوم، 1409ق.
11. تمیمى‌آمدى، عبدالواحد‌بن‌محمد، غرر‌الحکم و درر‌الکلم، قم: بعثت، دوم، 1410ق.
12. مصطفوى، حسن، تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب، اول، 1380ش.
13. بروجردى، آقاحسین، منابع فقه شیعه، تهران: فرهنگ سبز، اول، 1386ق.
14. ابن‌بابویه، محمد بن على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، تهران: ارمغان طوبی، اول، 1382ش.
15. شیخ‌حر عاملى، محمد‌بن‌حسن، وسائل الشیعه، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1409ق.
16. نورى، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1408ق.
17. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیه، اول، 1374ش.
18. دیلمى، حسن‌بن‌محمد، ارشاد القلوب إلى الصواب، قم: الشریف الرضی، اول، 1412ق.
19. ورام بن أبی‌فراس، مسعود‌بن‌عیسى، مجموعه ورّام، مشهد: آستان قدس رضوی، اول، 1369ش.
20. راوندى‌کاشانى، فضل‌الل‌بن‌على، النوادر، ترجمه: صادقى‌اردستانى، تهران: بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، اول، 1376ش.
21. مجلسى، محمدباقر‌بن‌محمدتقى، مواعظ امامان(ع) (ترجمه جلد 75 بحار‌الأنوار)، تهران: اسلامیه، اول، 1364ش.
22. رجبی، عباس، حجاب و نقش آن در سلامت روان، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 13۸۸ش.
23. گیدنز، آنتونی، جامعه‌شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نی، سوم، 1376.
24. حق‌شناس، سیدجعفر، نظام اسلامی و مسئله حجاب، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، 1387.
25. جوادی‌آملی، عبدالله، زن در آیینۀ جلال و جمال، قم: مرکز نشر اسراء، هیجدهم، 13۸۷.
26. مهدی‌زاده، حسین، حجاب‎‌شناسی (چالش‎ها و کاوش‎های جدید)، قم: مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ قم، اول، 1381.
27. مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، قم: صدرا، 13۶۸.
28. ویل دورانت، تاریخ تمدن، ترجمه: ابوطالب صارمی و دیگران، تهران: آموزش انقلاب اسلامی، سوم، 1371.
29. عبدالله عنان محمد، تاریخ دولت اسلامی در اندلس، ترجمة: عبدالمحمد آیتی، تهران: کیهان، 1371.
30. حیدری، عزیزالله، کنکاشی در انگیزه‌های حجاب، قم: مسجد مقدس جمکران، سوم، 13۹۰.
31. قرشى‌بنایى، على‌اکبر، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه، ششم، 1412ق.
32. ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان‌العرب، بیروت: دار صادر، سوم، 1414ق.
33. بستانى، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدى، تهران: اسلامی، دوم، 1375ش.
34. مصطفوى، حسن‌، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش‌.

نویسنده: رامین بابازاده

احکام و آداب خواستگاری در نگاه اهل بیت (علیهم السّلام) چیست؟
1ـ رخصت نگاه؛ نگاه کردن به زنی که خداوند مهر او را برای خواستگاری به دلش اندازد، اشکالی ندارد.[1]

2ـ نگاه به بدن زن؛ کسی که خواهان ازدواج با زنی است، [می‌تواند] به آن قسمتهایی از بدن زن که او را به ازدواج با آن زن می‌خواند، نگاه کند.[2]

3ـ نگاه در خواستگاری؛ هر گاه یکی از شما از زنی خواستگاری کرد، اگر می‌تواند به آنچه او را به ازدواج با آن زن می‌خواند، نگاه کند، این کار را بکند.[3]

4ـ توصیه به دیدن؛ مغیره بن شعبه، می‌خواست با زنی ازدواج کند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) به او فرمود: «برو و او را ببین؛ زیرا این کار، باعث محبت [و سازش بیشتری] میان شما می‌شود.» [مغیره] چنین کرد. با آن زن ازدواج نمود و از سازگاری او یاد کرد.[4]

5 ـ نگاه و دقّت؛ نگاه به قصد ازدواج و حتی دقت در مواضع زینت اشکالی ندارد.[5]

6ـ نگاه به زیبایی‌ها؛ عیب ندارد که مرد قبل از ازدواج زیبایی‌های زنی را که می‌خواهد بگیرد بنگرد؛ زیرا او می‌خواهد معامله‌ی بزرگی کند و اگر پیشامدی رخ دهد، جبران‌ناپذیر خواهد بود.[6]

7ـ نحوه‌ی پوشش زن؛ امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: زن می‌تواند با جامه‌ای نسبتاً نازک برای او ظاهر شود که آنان می‌خواهند وارد معامله‌ای سنگین شوند.[7]
نکته: امام خمینی در تحریر الوسیله دربارۀ شرایط نگاه کردن به نامحرم آورده است: کسی که قصد ازدواج با زنی را دارد، جایز است با این شرایط، به او نگاه کند:
1. نگاه به قصد لذت بردن نباشد؛ هر چند بداند که قهراً لذت، با آن نگاه، حاصل می‌شود.
2. احتمال بدهد که با نگاه کردن، اطلاعات بیشتری به دست می‌آورد.
3. زنی باشد که می‌توان با آن ازدواج کرد، نه مانند زن شوهردار و یا زنهای در عده.

4. احتمال بدهد که توافق برای ازدواج به دست می آید، نه اینکه بداند زن حتماً خواستگاری را رد می‌کند. احتیاط، اکتفا کردن در نگاه به صورت، دست ها، موها و زیبایی آشکار است، هر چند اقوی، جواز عبور از ظواهر به مچ‌ها و بقیه بدن به جز عورت است. همچنین، احتیاط، این است که نگاه کردن به بدن، از روی لباس نازک باشد، همانگونه که احتیاط ـ اگر نگوییم اقوی ـ ، اکتفا کردن در نگاه به همان زن مشخصی است که قصد ازدواج با او را دارد، و این حکم (جواز نگاه)، شامل قصد مطلق ازدواج نمی‌شود، هر چند شخص با این نگاه [به زنان متعدد]، درصدد انتخاب همسر [از میان آنها] باشد. ضمناً [در نگاه کردن به همان زن مشخص]، اگر با نگاه اول، اطلاعات لازم به دست نیامد، نگاه مجدد، جایز است.

8 ـ بیان حقیقت؛ پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله): هر گاه یکی از شما در حالی که موهایش را رنگ مشکی می‌بندد، زنی را خواستگاری کند، باید رنگ بستن موهای خود را به آن زن اطلاع دهد.[8]

9ـ اطّلاع از زیبایی مو؛ امام باقر (علیه السّلام) فرمودند: هر گاه قصد ازدواج کردید و خواستید همسری برگزینید، همانگونه که از زیبایی صورت جویا می‌شوید، از موی او هم بپرسید که مو یکی از دو زیبایی است.[9]
دعاهای اهل بیت (علیهم السّلام) در مورد خواستگاری چیست؟

10ـ سفارش پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله): نخست نیت خواستگاری بکن. سپس وضویی کامل بساز و نمازی را که خداوند بر تو نوشته، به جای آور. سپس پروردگارت را ستایش کن. و از او به بزرگی یاد کن. آنگاه بگو:
اِکْتُمِ الْخِطْبَةَ ثُمَّ تَوَضَّأْ فَأَحْسِنِ وُضُوءَکَ، و صَلِّ مَا کَتَبَ اللهُ لَکَ، ثُمَّ احْمَدْ رَبَّکَ وَمَجِّدْهُ، ثُمَّ قُلِ: اللَّهُمَّ إِنَّکَ تَقْدِرُ وَلَا أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلَا أَعْلَمُ، أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ، فَإِنْ رَأَیْتَ لِیَ فِی فُلَانَةٍ ـ تُسَمِّیهَا بِاسْمِهَا - خَیْرًا فِی دِینِی وَدُنْیَایَ وَآخِرَتِی، وَ إِن کانَ غَیرُها خَیراً لی مِنها فی دینی وَ دُنیایَ وَ آخِرَتی، فَاقْضِ لی بِها. بار خدایا! تو می‌توانی و من نمی‌توانم. تو می‌دانی و من نمی‌دانم. تو دانای نهان‌هایی. پس اگر در فلانی ـ نام او را می‌بری ـ برای دین و دنیا و آخرت من خیر می‌بینی، و اگر جز او را برای دین و دنیا و آخرت من بهتر می‌بینی، او را برایم قسمت فرما![10]

11ـ توصیۀ امام علی (علیه السّلام): هر یک از شما که خواست ازدواج کند، دو رکعت نماز بگذارد و سورۀ حمد و یس را بخواند و آنگاه که از نماز فراغت یافت، ثنای خداوند را به جا آورد و بگوید:
مَنْ أَرَادَ مِنْکُمُ التَّزْوِیجَ فَلْیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ لْیَقْرَأْ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ وَ سُورَةِ یس فَإِذَا فَرَغَ مِنَ الصَّلَاةِ فَلْیَحْمَدِ اللهَ عَزَّوَجَلَّ وَ لْیُثْنِ عَلَیْهِ وَ لْیَقُلِ: اللَّهُمَ‌ ارْزُقْنِی‌ زَوْجَةً صَالِحَةً وَدُوداً وَلُوداً شَکُوراً قَنُوعاً غَیُوراً، إِنْ أَحْسَنْتُ شَکَرَتْ، وَ إِنْ أَسَأْتُ غَفَرَتْ، وَ إِنْ ذَکَرْتُ اللهَ تَعَالَى أَعَانَتْ، وَ إِنْ نَسِیتُ ذَکَّرَتْ، وَ إِنْ خَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهَا حَفِظَتْ، وَ إِنْ دَخَلْتُ عَلَیْهَا سُرَّتْ، وَ إِنْ أَمَرْتُهَا أَطَاعَتْنِی، وَ إِنْ أَقْسَمْتُ عَلَیْهَا أَبَرَّتْ قَسَمِی، وَ إِنْ غَضِبْتُ عَلَیْهَا أَرْضَتْنِی، یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ هَبْ لِی ذَلِکَ فَإِنَّمَا أَسْأَلُکَ وَ لَا أَجِدُ إِلَّا مَا قَسَمْتَ لِی.[11] بار خدایا! مرا همسری نیک و مهربان و زایا و سپاسگزار و قانع و پاکدامن روزی فرما! اگر نیکی کردم، سپاسگزاری کند. اگر بدی کردم، ببخشاید. اگر خدای بزرگ را یاد کردم، کمک نماید. اگر [خدا را] فراموش کردم، یادآوری کند. هر گاه خانه را ترک کردم، خودش را حفظ کند. هر گاه بر او وارد شدم، خوشحال شود. اگر دستورش دادم، از من فرمانبرداری کند. هر گاه سوگندش دادم [که فلان کار را بکند یا نکند] بپذیرد. هر گاه به خشم آمدم، مرا خشنود سازد. ای خداوندگار شکوه و بزرگواری! چنین زنی را به من ببخش، که من از تو درخواست میکنم و به دست نمی‌آورم، مگر آنچه تو قسمت من کرده‌ای. هر کس چنین کند، خداوند، آنچه را که درخواست کرده، به او عطا می‌فرماید.

12ـ دعای امام صادق (علیه السّلام): اگر کسی بخواهد ازدواج کند دو رکعت نماز گذارد و پس از حمد و ثنای الهی این دعا را بخواند:
اللَّهُمَّ إِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَتَزَوَّجَ اللَّهُمَّ فَاقَدرْ لِی مِنَ النِّسَاءِ أَعَفَّهُنَّ فَرْجاً وَ أَحْفَظَهُنَّ لِی فِی نَفْسِهَا وَ فی مَالِی وَ أَوْسَعَهُنَّ رِزْقاً وَ أَعْظَمَهُنَّ بَرَکَةً وَ اقْدِرْ لِی مِنْهَا وَلَداً طَیِّباً تَجْعَلُهُ لِی خَلَفاً صَالِحاً فِی حَیَاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی. خدایا من می‌خواهم ازدواج کنم. خدایا برای من از میان زنان، بانویی عفیف‌تر، امین و مال نگهدار‌تر، پر روزی و با برکت‌تر تقدیر نما. زنی که در زندگی برای من مایه‌ی خیر و برکت باشد و فرزندی پاکیزه و صالح آورد که در حیات و پس از مرگ من، جای خالی مرا پر کند.[12]

منبع: مطلع مهر، امیرحسین بانکی پور (1396)، انتشارات حدیث راه عشق، اصفهان، چاپ شصت و هشتم.

پی نوشت :
[1] . رسول الله: إِذَا أَلْقَى اللهُ فِی قَلْبِ امْرِئٍ خِطْبَةَ امْرَأَةٍ ، فَلَا بَأْسَ أَنْ یَنْظُرَ إِلَیْهَا. (المعجم الکبیر، ج 19، ص 225)
[2] . رسول الله: مَنْ تاقَتْ نَفْسُهُ إِلی نِکاحِ امرَأَةٍ، فَلیَنظُر مِنها إِلی ما یَدعوهُ إِلی نِکاحِها. (عوالی اللألی، ج 3، ص 314)
[3] . رسول الله: إِذَا خَطَبَ أَحَدُکُمْ الْمَرْأَةَ فَإِنْ اسْتَطَاعَ أَنْ یَنْظُرَ إِلَى مَا یَدْعُوهُ إِِلی نِکاحِها فَلْیَفْعَل. (سنن أبی داوود، ج 2، ص 229)
[4] . أَنَّ الْمُغِیرَةَ بْنَ شُعْبَةَ أَرَادَ أَنْ یَتَزَوَّجَ امْرَأَةً، فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «اذْهَبْ فَانْظُرْ إِلَیْهَا، فَإِنَّهُ أَحْرَى أَنْ یُؤْدَمَ بَیْنَکُمَا»، فَفَعَلَ، فَتَزَوَّجَهَا، فَذَکَرَ مِنْ مُوَافَقَتِهَا. (سنن ابن ماجه، ج 1، ص 599)
[5] . الامام الصادق (علیه السّلام): لَا بَأْسَ بِأَنْ یَنْظُرَ إِلَى وَجْهِهَا وَ مَعَاصِمِهَا، إِذَا أَرَادَ أَنْ یَتَزَوَّجَهَا. (الکافی، ج 5، ص 365)
[6] . علی (علیه السّلام): لاَ بَأْسَ بان یَنْظُرُ الرَّجُلِ إِلَى مَحَاسِنِ الْمرَأَةٍ قَبلَ أَنْ یَتَزَوَّجَهَا إِنَّمَا هُوَ مُسْتَامٌ فَإِنْ یَقَیَّضَ أَمْرٌ یَکُونُ. (بحارالانوار، ج 104، ص 43)
[7] . قال الصادق (علیه السّلام): نَعَمْ وَ تُرَقِّقُ لَهُ الثِّیَابَ لِأَنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَشْتَرِیَهَا بِأَغْلَى الثَّمَنِ. همان
[8] . رسول الله (صلی الله علیه و آله): إِذا خَطَبَ أَحَدُکُمُ الْمَرأَةُ وَ هُوَ یَخْضِبُ بِالسَّوادِ فَلْیَعْلِمْها أَنُّه یَخْضِبُ. (الفردوس، ج 1، ص 297).
[9] . إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ یَتَزَوَّجَ امْرَأَةً فَلْیَسْأَلْ عَنْ شَعَرِهَا کَمَا یَسْأَلُ عَنْ وَجْهِهَا ، فَإِنَّ الشَّعَرَ أَحَدُ الْجَمَالَیْنِ (من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 388)
[10] . مسند ابن حنبل، ج 9، ص 151
[11] . النوادر للراوندی، ص 211
[12] . التهذیب، ج 7، ص 407

 آموزش سلام کردن به کودکان، کار دشوار ساده ایست !!!
  راه هایی برای دوستی بچه ها با مقوله ی سلام معرفی میشه که از راه بازی هست. با ما همراه باشید و اگه بازی ها و فعالیت هایی دیگه ای به ذهن شما رسید خوشحال میشیم که اونا رو بشنویم. با ما در ارتباط باشید.

سلام! سلام! سلام!
حتما تا بحال خیلی از بچه ها رو دیدیم که با بزرگترها چشم تو چشم میشن، ولی سلام نمی کنن. این سلام نکردن از دو حال خارج نیست، یا اون شخص رو دوست ندارند و یا اصلا با واژه «سلام» انس ندارند و بعنوان ارزش براشون جا نیفتاده.
اگر فرض اول درسته که باید برای رفع این مشکل باید یه فکری بکنیم و راه خوبی پیدا کنیم.
ولی اگه فرض دوم درست باشه باید از یه راه دیگه وارد عمل بشیم.

ابتدای امر بهتره بدونیم که :

در سن چهار سالگی بسیاری از بچه ها می توانند:
سلام یا خداحافظی کردن از والدین خود را به یاد داشته باشند.
گاهی کلمات «لطفا» و «متشکرم» را به کار ببرند.

در سن 8 سالگی، بسیاری از کودکان می توانند:
بدون تذکر و ترغیب از والدین خود احوال پرسی کنند.
به طور قابل قبولی در اکثر موقعیت ها «لطفاً» و «متشکرم» را بگویند.
بگویند «متأسفم» و واقعاً مفهوم آنرا بفهمند.

چرا سلام می کنیم؟
چرا به بعضی ها دوست داریم سلام بکنیم و به بعضی ها چنین تمایلی نداریم؟ واقعاً دلایل شما برای سلام کردن چیست؟ اگر صادقانه فکر کرده باشیم می دانیم بعضی وقتها و به بعضی انسانها دوست نداریم سلام کنیم چون فکر می کنیم با آن افراد هیچگونه وجه اشتراک و آشنایی نداریم حالا به افرادی فکر کنیم که خیلی دوستشان داریم، بودن با آنها برای ما مهم است. به آنها چگونه سلام می کنیم؟

نکات آموزشی
1-سلام به معنای صلح و دوستی است. وقتی ما به کسی سلام می کنیم یعنی اینکه من با تو دوست هستم.
2- سلام کردن یکی از راههای ابراز محبت می باشد. ودکان نیز مانند بزرگترها به بعضی ها دوست ندارند سلام کنند برای این موضوع بهتر است که در دل کودکان ایجاد محبت بیشتر کنیم و فرصت دهیم که کودکان نسبت به آنها علاقه مند شوند و سلام کنند.

آموزش سلام کردن رو از کی باید آغاز کنیم؟
آموزش آداب (سلام کردن، مودبانه سخن گفتن ، احترام گذاشتن، خداحافظی کردن، درست نشستن، درست غذا خوردن، رعایت نظافت که شامل شستن دست ها پیش و پس از غذا، مسواک کردن ) نخستین آموزش هایی است که از سن هیجده ماهگی می توانیم آن را شروع کنیم.
مطابق با سخن پیامبر گرامی اسلام که می فرمایند: فرزندت را تا 7 سال رها کن و بگذار پادشاهی کند و توصیه های علمی روانشناسی متوجه می شویم که سنین زیر 7 سال، سنین آموزش های رسمی و کلاسیک نیست، پس لزومی ندارد او را مجبور به این کار کنید و یا حتی بعد از سلام نکردن با او قهر کنید و یا فرزندتان را با هم سن و سال هایش مقایسه کنید. بهترین کار این است که این آموزش ها را (در قالب بازی، شعر، سرود و قصه) به او بیاموزید. 
برای این کار ابتدا فعالیت هایی را با هم اجرا می کنیم و چند راه بازی و نمایش برای این آموزش را با هم مرور می کنیم:

فعالیت هایی برای آموزش سلام به کودکان
فعالیت 1)
کودکان بیشتر از رفتار ما می آموزند تا از گفتار ما؛ پس با عمل خود، رفتار درست را به او بیاموزید. مواقعی که وارد جمع می شوید با صدای بلند و خوش رویی به دیگران سلام کنید و کودکتان را به این کار تشویق کنید. همچنین در مواقعی که هرچند اندک، کودک سلام می کند او را مورد توجه قرار دهید . از شرمنده کردن کودک جلوی جمع به خاطر سلام نکردن خودداری کنید. به تدریج با افزایش این رفتار و توجه و حمایت بیشتر دیگران به خاطر این رفتار پسندیده انگیزه بیشتری برای سلام کردن در وی ایجاد می شود. اما در نظر داشته باشید که آن قدر این مطلب را در گوش فرزندتان زمزمه نکنید که این امر در او حالت لجبازی و انزجار ایجاد کند.
رسول اکرم صلى اللّه علیه و آله مى فرمودند:
پنج چیز است که تا لحظه مرگ آنها را ترک نمى کنم ، … یکى از آنها سلام گفتن به کودکان است . این اعمال را همیشه انجام مى دهم تا پس از من بین مسلمین رایج گردد.
کودکى که به او سلام کنند و بدین وسیله از وى احترام نمایند لیاقت و شایستگى خود را باور مى کند و از کودکى احساس مى کند که دیگران براى او اهمیت و ارزش قائلند. و همچنین او نیز با این روش یاد می گیرد که باید به شخصیت دیگران احترام بگذارد و سلام کردن در وجودش نهادینه می شود.

فعالیت 2)
از کودکان بپرسید چه کسی می داند سلام یعنی چه؟ به آنها بگویید که سلام یعنی دوستی، آشنایی و یک عالم خوبی و عشق و محبت. سلام یعنی اینکه من با شما دوستم، تو را دوست دارم و از دیدن تو خوشحال می شوم و برایت آرزوی سلامتی می کنم. برای کودکان توضیح دهید وقتی به کسی سلام می کنند همه ی این حرف ها را به او می گویند.

بازی 1)
از کودک بپرسید که آیا همه ی انسان ها سلام می کنند؟ با یک تمرین ساده او را به نتیجه برسانید.
از او بخواهید که نشان دهد که مادر ، پدر، مادربزرگ، پدر بزرگ، دایی و یا خاله چگونه به آنها سلام می کنند؟ حالا بپرسید وقتی یکی از دوستان پدرشان به دیدن آنها می آید چگونه سلام می کنند؟ با آقای فروشنده و یا آقای رفتگر محله چطور؟ به این طریق چگونه سلام کردن با افراد مختلف را به آنها نشان داده ایم. 

بازی 2)
با کودک خود یک نمایش لذت بخش اجرا کنیم. می توانید هر کدامتان نقش های مختلف را بگیرید. مثلا نقش دو دوست، یا نقش دو نفر که مدت هاست همدیگر را ندیده اند، یا نقش فروشنده و مشتری و خیلی نقش های دیگر که انواع سلام کردن ها را بر طبق آن شاهدش خواهید بود. حتما بچه ها از این بازی لذت خواهند برد و شور و هیجان سلام کردن های مختلف آنها را به وجد خواهد آورد.

بازی 3)
این بازی برای محیط هایی که بیش از دو بچه حضور دارند هیجان بیشتری خواهد داشت. دو دست خود را به هم بدهید و شکل یک دایره را بسازید و از کودک خود هم بخواهید که این کار را انجام بدهد. بعد بگویید که این مثلا یک حباب است. بعد هر کدام از حباب ها (یعنی خودتان و هر کدام از بچه ها) در همان حالت بچرخید و راه بروید و به محض برخورد با هم مثلا بترکید و این کار را با باز شدن دست هایتان انجام دهید. بعد از این مرحله باید آن دو حبابی که با هم برخورد کرده بودند با هم دست بدهند و سلام کنند و یک حباب بزرگتر بسازند. این سلام و دست دادن بعنوان قانون ابتدایی تشکیل حباب جدیده!

بازی 4)
یک عروسک –ترجیحا عروسک نمایشی باشد- رو به کودک نشان دهید و به او بگویید که اسم این عروسک «سلام» هست و ناراحته چون اسمش رو همه به زبون نمیآرند. بعد از کودک بخواهید تا اسمش را تکرار کند و بعد به او بگوید که خیلی اسم زیبایی دارد. حالا فرصت خوبی پیش میآید تا از زبان عروسک درباره اسم عروسک بیشتر صحبت کنیم. توضیحاتی که ابتدای مطلب خواندیم می توانند ایده هایی برای صحبت های عروسک باشند. بعد می توانید عروسک را به دست کودک دهید تا او عروسک «سلام»ش را تکان دهد و به جای او صحبت کند.

بازی 5)
به کودک بگویید مردم شهرها و کشورهای مختلف سلام هایشان باهم فرق می کند مثلاً ژاپنی ها وقتی می خواهند به هم سلام کنند از ناحیه کمر کاملاً خم می شوند و چند بار سرشان را تکان می دهند. هندی ها دو کف دستشان را به هم می چسبانند و دستشان را زیر چانه می برند بعضی از سرخپوستها دستشان را مشت می کنند و روی قلبشان می گذارند. در کشور ما نیز انواع سلام وجود دارد مثل: بعضی شیرازی ها موقع سلام کردن شانه های هم را می بوسند. در لرستان افراد به هم دست می دهند هرکس دست خود را می بوسد و به پیشانی می زند. در تهران و خیلی شهرهای دیگر افراد موقع سلام کردن صورت های همدیگر را می بوسند. در خیلی جاها مردم فقط با هم دست می دهند. همه این موارد نمایشی است و شما می توانید از کودک بخواهید آنها را تکرار کند و این نمایش را با شما اجرا کند. از او بپرسید کدام روش سلام کردن را می پسندند.

بازی 6 (آموزش نکته ی ادبی سلام کردن)
 فکر می کنی هنگام سلام کردن چه چیزهایی را باید رعایت کرد؟ پس از این صحبت چهره تان را اخم آلود کنید. حتی کمی عصبانی شوید و با همین چهره به کودکان سلام کنید. عکس العمل کودک چیست؟ حالا چهره تان را غمگین و افسرده و خسته و بی حوصله نشان دهید و به کودک سلام کنید. در آخر لبخند بزنید و با هیجان و شادی به کودک سلام کنید و از آنها بپرسید کدام سلام را بپسندید. بعد از این تمرین کودک باید درک کرده باشند که هنگام سلام باید لبخند بزنند، چهره شادابی داشته باشند و با صدایی محکم و رسا به طرف مقابل سلام کنند

بازی 7 (آموزش نکته ی بهداشتی سلام کردن)
بسیاری از انسانها وقتی به هم می رسند همدیگر را در آغوش می گیرند و یا روبوسی می کنند. این کار پسندیده ایست آیا همیشه می توان این کار کرد؟) منتظر پاسخ کودک بمانید) بسیاری از بیماری های ما مسری است یعنی از ما به فرد دیگری منتقل می شود و فرد روبرو نیز به همان بیماری منتقل می شود (مثل سرماخوردگی) وقتی ما بیمار هستیم نباید با کسی دست بدهیم وی را در آغوش بگیریم یا روبوسی کنیم. کسی هم که بیماری مسری دارد نباید خیلی نزدیک او برویم. حالا بعد از گفتن این نکته بازی را شروع می کنیم:
از کودک بخواهید تا با توجه به حالت شما شکل صحیح سلام کردن با شما را داشته باشد. مثلا یک بار سرفه کنید و دفعه ی بعدی سرحال باشید. کودک باید بیاموزد که در دفعه ی اول باید فقط سلام کند و دفعه بعد می تواند دست بدهد و روبوسی نیز بکند.
نکته: وقتی سرفه می کنید دستتان و یا دستمالی را جلوی دهانتان بگیرید و از او عذرخواهی کنید که نمی توانید با او دست بدهید و یا روبوسی کنید .

بازی 8 (آموزش نکته شرعی سلام کردن)
ابتدا از بچه ها بپرسید که مامان با بابا چه جوری سلام می کنه؟ و بعد تک تک اعضای خانواده را برایش بگویید و نمایشی ترتیب دهید . اگر کودک دختر است از او بخواهید که مثلا مامان باشد و اگر پسر است بخواهید که کودک بابا شود. حال شما با تغییر حالت هایتان نقش افراد مختلف و آشنا و غیرآشنا را به خود می گیرید. مثلا بگویید من مادربزرگ هستم و شکل خمیده ی آن را به خود بگیرید و کودک بعنوان مامان و یا بابا باید با شما سلام کند. بعد نقش انواع اشخاص محرم و یا نامحرم را به خود بگیرید و از او بخواهید که به شیوه ای که شما و یا پدرش با آن شخص برخورد می کند برخورد کند و در مواقعی که لازم است دست بدهد و روبوسی کند و هر جا که نامحرم بود باید جدی تر و با متانت تر سلام کند.

توجه: کودکان به شیوه های مختلف دوستی و محبت خود را نشان می دهند و برای بعضی از کودکان سلام کردن سخت است. اما به شیوه دیگر یعنی به وسیله چسباندن خود به دیگران و یا حالت های چهره سعی می کنند تا دوستی خود را نشان بدهند. باید به این دسته از کودکان نیز توجه کرد. باید به آنها فهماند که متوجه عشق و دوستی آنها شده ایم.

منبع: سایت «مدرسه مامان ها»

امام خامنه اي ^{مدظله العالي}: هميشه با نشاط و پرانگيزه در صحنه باشيد و همان طور كه شهدايتان به كشور، نظام و اسلام خدمت كردند، شما هم خدمت كنيد. (97/9/4)

ولادت با سعادت اباالقائم، امام حسن عسكري عليه السلام بر همه مدافعان و خادمان مكتب اهل بيت عليهم السلام مبارك

******

شد ربیعُ الثانی و فصل شور ِ دلبری
نغمه ی عالَم شده یا امام ِ عسگری

ای امام ِ عالمین از همه خوبان سری
بر فَلَک مولایی و از مَلَک دل می بری