حضرت علي عليه السلام ميفرمايد:"هرآن کس که با کتاب آرامش يابد،راحتي وآسايش از او سلب نمي گردد.”
چرا کودکان و نوجوانان بايد مطالعه کنند؟ حضرت علي عليه السلام ميفرمايد:"هرآن کس که با کتاب آرامش يابد،راحتي وآسايش از او سلب نمي گردد.”
انسان موجودي کمال گراست وبا سکون وسکوت سازگاري ندارد. او هميشه به دنبال راهي است که يک قدم پيش گذارد و گرهاي از مشکلات خود بگشايد. بنابراين او براي پيشرفت در عرصه هاي زندگي،احتياج به شناخت نسبتا کاملي از خود و جامعه دارد وبايد با گذشته وآينده ارتباط برقرار کند.
آيين مقدس اسلام ،فراگيري علم ودانش را عاملي براي رشد،پويايي و تعالي جامعه برشمرده است.از پيامبر عظيم الشان اسلام نيز روايت شده است: “هرکس در جستجوي دنياست،بايد دانش فرا گيرد و هرکس به آخرت دل بسته است،بايد از علم بهره گيردو هرکس دنيا وآخرت هردو را ميخواهد، باز هم گريزي از دانش آموزي ندارد."ودر جاي ديگر ميفرمايد:"اگر روزي بر من بگذرد که در آن روز به علم ودانش من افزوده نشود،آنروز ، روز مبارکي نيست.”
با کتابخوب است که انسان شناخته مي شود،رشد مي کندوبراي حرکت آماده مي شود.
عادت به مطالعه و تاثير آن در کودکي ونوجواني پايدار است.
بسياري از دانشمندان وروانشناسان معتقدند که اساس وزيربناي شخصيت انسان در سالهاي اول زندگي پايه گذاري مي شود و آموخته هاي اين دوران،تاثير عميقي بر آينده ي زندگي فرد دارد.بنابراين اگر مطالب خواندني مفيد و سازنده در اختيار کودکان و نوجوانان قرار گيردو آنها از همان سنين کودکي به مطالعه عادت کنند،راه و رسم زندگي را خواهند آموخت و تحت تاثير داستانها و کتابهاي آموزنده،به رشد و تعالي خواهند رسيد ودر آينده نيز براي حل مشکلات خود از کتاب کمک خواهند گرفت.حضرت علي(ع) مي فرمايند:"بهترين چيزي که نوجوانان بايد ياد بگيرند سلسله کارهايي است که به هنگام بزرگسالي به آن نيازمند خواهند بود.”
آدمي براي داشتن يک زندگي سعادتمند،نيازمند بينش وآگاهي است و آموخته هاي دوران کودکي و نوجواني،مقدمه اي براي زندگي فرد است.کودکان راه زندگي سعادتمندانه فردا را امروز بايد بياموزند و در اين مسير،کتابخواني، چون چراغي فراراه آنهاست.
مطالعه ،راهي براي تقويت روحيه ديني کودکان و نوجوانان است.
گاهي والدين به دليل ناآگاهي و درک نادرستي که از مسائل ديني و مذهبي دارند،نمي توانند راهنماي خوبي براي کودکان و نوجوانان باشند.بنابر اين ممکن است در آموزش اين گونه مسائل دچار اشتباه شوند يا هرگز فرصت مناسبي براي آموزش اين مسائل نيابند.مطالعه کتابهاي ديني به کودک و نوجوان کمک مي کند تا به درک صحيحي از اين مسائل دست يابد و پيش از آن که دير شود به رشد و شکوفايي برسد.البته انتخاب کتابهاي مناسب و چگونگي مطالعه و برداشت کودک از مطالب آنها از حساسيت خاصي برخوردار است و به راهنمايي افراد آگاه نياز دارد.
مطالعه ي صحيح زمينه ساز تفکر و خلاقيت کودکان و نوجوانان است خواندن کتابها و داستانهاي مختلف موجب شکل گيري ارزشهاي گوناگون در ذهن کودک مي شود،حساسيت اورا رشد مي دهد و احترام به ديگران در او شکل مي گيرد.رضايتي که کودک از مطالعه به دست مي آورد او را متکي به خود بار خواهد آورد.سؤالاتي که بر اثر مطالعه براي کودک مطرح مي شود و مقايسه هايي که او بين مسائل مختلف مي کند، در مجموع موجب مي شود که او فردي خلاق بار بيايد.
با بهره گيري از تخيل که ضرورت اساسي خلاقيت است دنيايي بزرگ و پهناور در مقابل چشمان کودک گشوده مي شود و او قادر است آزادانه خيال پردازي کند.کودک در اين شرايط هرگز خود را محدود ومحبوس در حصار واقعيتها و امور مشهود نمي بيند.
مطالعه باعث پيشرفت تحصيلي است.
مطالعه غير درسي،باعث بالا رفتن سطح فکر و فعال شدن ذهن کودکان و نوجوانان است.وقتي سطح فکر دانش آموزي بالا رفت و ذهن او فعال شد،امکان فراگيري درسهاي مدرسه برايش بهتر فراهم مي شود.يعني ذهن او آمادگي بيشتري را براي يادگيري رياضي،ادبيات،تاريخ و… خواهد داشت و اين مطلبي است که تجربه آن را بارها ثابت کرده است.
دانش آموزي که همگام با مطالعه درسي،به طور جدي به مطالعه کتابهاي غير درسي نيز مي پردازد،بدين وسيله:
داراي سطح فکرو انديشهاي وسيع مي شود.
ذهنش براي فراگيري فعالتر مي شود.
گنجينهي لغاتش کاملتر مي شود.
افقهاي جديدي پيش رويش باز مي گردد.
آمادگيش براي يادگيري درسهاي مدرسه بيشتر ميشود.
به صورت جديدتر وقويتر در راه کسب علم گام برمي دارد.
کتابخواني راهي براي شناخت الگوهاست.
کودکان و نوجوانان براي موفقيت در زندگي،به الگوهاي رفتاري نيازمندند.وجود حس همانند سازي در کودکان و نوجوانان و نياز آنها به الگوهاي رفتاري،ايجاب مي کند که به الگوهاي شايسته اي دسترسي داشته باشند تا بدين وسيله شخصيت و رفتار خود را تشکيل دهند.الگوهايي که به وسيله ي کتاب معرفي مي شوند،نقش مهمي را در شکل دادن به شخصيت کودکان و نوجوانان ايفا مي کنند.به لحاظ تاثيري که الگوهاي برجسته ي اخلاقي در شخصيت نوجوانان و جوانان دارد،مطالعه ي زندگينامه ي بزرگان و مشاهير و فرزانگان ميتواند بسيار مؤثر واقع شود.
آيا عادت به مطالعه امري اکتسابي است؟
عده اي از والدين و مربيان تصور مي کنند که عادت به مطالعه امري ذاتي و خصلتي است که تنها بعضي از افراد به دليل کنجکاوي،علاقه و…به آن روي مي آورند و ديگران نمي توانند اهل مطالعه باشند و شايد به همين دليل،هيچ گونه تلاشي براي ايجاد عادت به مطالعه در فرزندان خود انجام نمي دهند.
پژوهشهاي اخير در زمينه ي تعليم و تربيت ثابت کرده است که عادت به مطالعه يک امر اکتسابي است.يعني همان طور که يک کودک،خواندن و نوشتن را ياد مي گيرد،مي تواند مطالعه را هم بياموزد.پس بايد روش مطالعه را به او آموخت و او را به خواندن عادت داد.