بهتر از یک سال عبادت
پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
عَدْلُ ساعَة خَیْرٌ مِنْ عِبادَةِ سَنَة!؛
یک ساعت عدالت و دادگرى بهتر از یک سال عبادت است!
نهج الفصاحة، صفحه 410.
شرح حدیث:
عبادت همان پیوند خلق با خالق و ارتباط «ممکن» با «واجب» و توجه به این پیوند و ارتباط است، عبادت ها درس هاى تربیتى مهمى هستند که در ساختن روح و فکر انسان نقش مؤثر دارند.
اما با این همه در حدیث بالا مى خوانیم یک ساعت عدالت کردن از یک سال عبادت (مستحبى) انجام دادن بهتر و بالاتر است.
و در جاى دیگر مى خوانیم یک ساعت افکار و اندیشه از یک شب (یا از یک سال) عبادت بالاتر است؛ و این تعبیرات اهمیّت فوق العاده «عدالت» و «تفکر» را روشن مى سازد، و این هر دو نیز ریشه مشترک دارند، آن جا که عدالت نیست، فکر و اندیشه و خرد نیست!
اوصاف شیعه
اوصاف شیعه
از امام صادق (ع) درباره اوصاف شیعه سوال شد؟فرمود:
“شیعه ما کسی است که به نیکی ها مبادرت کند و از بدی ها خودداری کند و زیبایی ها از او صادر شود و با انگیزه ی کسب رحمت الهی در انجام دستورات الهی شتاب کند.چنین کسی از ماست ، به سوی ما حرکت می کند و هرجا باشیم با ماست”
امام صادق (ع) می فرماید:
“کسی که در زبان و سخن گفتن ادعای پیروی از مارا نماید و در عمل با اعمال و آثار ما مخالفت ورزد از شیعیان ما نیست. شیعه ما کسی که در زبان و قلب و عمل از ما پیروی کند”
نیکوکاری و بهترین شادمانی
نیکوکاری و بهترین شادمانی
مرد نيكوكارى در حال نشاط و خوشحالى خدمت امام جواد ع رسيد، حضرت فرمود: چه خبر است كه اين چنين مسرور و خوشحالى ؟
آن مرد عرض كرد: فرزند رسول خدا! از پدر شما شنيدم كه مى فرمود: بهترين روز شادى انسان روزى است كه خداوند توفيق انجام كارهاى نيك و خيرات و احسانات به او دهد و او را در حل مشكلات برادران دينى موفق بدارد. امروز نيازمندانى از جاهاى مختلف به من مراجعه كردند و بخواست خداوند گرفتاريهايشان حل شد و نياز ده نفر از نيازمندان را برطرف كردم ، بدين جهت چنين سرور و شادى به من دست داده است .
امام جواد ع فرمود: به جانم سوگند! كه شايسته است چنين شاد و خوشحال باشى! به شرط اين كه اعمالت را ضايع نكرده و نيز در آينده باطل نكنى .
سپس امام ع فرمود: «يا ايها الذين آمنوا لاتبطلوا صدقاتكم بالمن و الاذى»
اى آنانكه ايمان آورده ايد، اعمال نيك خود را با منت نهادن و اذيت كردن باطل نكنيد.
بحار الانوار: ج 68، ص 159.
هر چیزی باطل است
پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
أَصْدَقُ کَلِمَة قالَتْها الْعَرَبُ کَلِمَةُ لُبَیْد: ألا کُلُّ شَىء مَا خَلاَ الله باطِلُ *** وَکُلُّ نَعِیْم لا مَحَالَةَ زائلُ ؛
صحیح ترین و رساترین جمله اى که عرب گفته است، گفتار «لبید» (شاعر معروف) است آن جا که مى گوید: «آگاه باشید هرچیزى جز خدا باطل است و هر نعمتى بالاخره از دست خواهد رفت».
مصباح الشریعه، صفحه 45.
شرح حدیث:
توجه به فناى ثروت ها و مقام ها و زوال نعمت ها به انسان هشدار مى دهد که هم در به دست آوردن آنها رعایت حق و عدالت را کند و هم در طرز مصرف آنها راه اعتدال پیش گیرد.
ابدیّت و جاودانگى لباسى است که تنها به قامت کبریاى او مى زیبد و راه نیافتن فنا و نیستى تنها مخصوص ذات پاک اوست.
در برابر هر صحنه اى از صحنه هاى زندگى مادى باید به این حقیقت توجّه داشت و مغرور نشد.
درد و دارو
پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
ما أَنْزَلَ اللهُ مِنْ داء إِلاَّ جَعَلَ لَهُ دَواء ؛
خداوند هیچ دردى نداد مگر این که دوایى بر آن آفرید.
نهج الفصاحه.
شرح حدیث:
جهانى که در آن زندگى مى کنیم مجموعه اى از عملها و عکس العمل هاست در کنار نیروى نفى کننده نیروى مثبت و سازنده اى وجود دارد که باید آن را پیدا کرد و از آن بهره گرفت، و ادامه حیات ما معلول همین تعادل نیروهاست، نه تنها هیچ بیمارى جسمى بدون درمان وجود ندارد، هیچ مشکل اجتماعى هم موجود نیست که راه حلى براى آن نباشد، آنها که مشکلات را لاینحل مى پندارند و به هر کار پیچیده برخورد مى کنند آن را درد بى درمان معرفى مى کنند از این حقیقت غافلند که اصولا درد بى درمان وجود ندارد.
بنابراین باید با حوصله و پشتکار به میدان حوادث سخت زندگى رفت و راه حل آنها را پیدا کرد.
قطعاً در صف شهیدان خواهند بود
پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
إذا مُتَّ عَلَى طَهارَة تَکُونُ شَهِیْداً ؛
هنگامى که پاک از دنیا بروى در زمره شهیدان خواهى بود.
سفینة البحار، جلد 1، صفحه 720.
شرح حدیث:
حدیث فوق قسمتى از دستورهایى است که پیامبر(صلى الله علیه وآله) به یکى از یاران خود به نام «انس» مى دهد و به او مى فرماید:
«اگر مى توانى شب و روز با وضو باشى این چنین کن، زیرا گر در این حال از دنیا بروى شهید خواهى بود.»، گرچه معناى نخستین حدیث، همان با وضو بودن است، اما حدیث در ضمن اشاره به حقیقت مهم ترى دارد و آن پاک زیستن و پاک از جهان رفتن است، آنها که دامانشان پاک، دل هایشان پاک، و زندگى و فکرى پاک دارند و این چنین از جهان رخت بر مى بندند قطعاً در صف شهیدان خواهند بود که شهادت منحصر به کشته شدن در میدان جنگ نیست، احادیث دیگرى که در منابع اهل بیت(علیهم السلام)وارد شده نیز این حقیقت را تأکید مى کند.
عدالت
پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
إِعْدِلُوا بَیْنَ أَوْلادِکُمْ کَما تُحِبُّونَ أَنْ یَعْدِلُوا بَیْنَکُمْ؛
در میان فرزندان خود عدالت کنید همان طور که دوست مى دارید آنها در میان شما عدالت کنند.
بحارالانوار، جلد 23.
شرح حدیث:
یکى از اشتباهات بزرگ تبعیض در میان فرزندان است، بعضى از مردم، براى فرزند بزرگ و به اصطلاح ارشد امتیاز قائل مى شوند و بعضى براى کوچک ترین فرزند، و گاهى آنچنان در این راه، افراط مى کنند که هر چه از محبّت و مال و عواطف دارند در اختیار یکى از آنها قرار مى دهند و دیگران را بکلى محروم مى سازند، این موضوع آتش کینه و حسد را دل آنها بر مى افروزد و در آینده نسبت به یکدیگر دشمن و نسبت به پدر و مادر کینه جو، و حتى نسبت به اجتماع هم در مقام انتقام جویى بر مى آیند.
آیین اسلام
پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند:
لا یَبْقَى عَلَى ظَهْرِ الأَرْضِ بَیْتُ مَدَر وَلا وَبر إِلاَّ أَدْخَلَهُ اللهُ کَلِمَةَ الأسْلامِ؛
در روى زمین خانه اى نمى ماند، حتى خانه هاى گلین و خیمه هاى پشیمن، مگر آن که خداوند آیین اسلام را در آن وارد مى کند.
مجمع البیان، تفسیر سوره توبه.
شرح حدیث:
روز به روز این حقیقت آشکارتر مى شود که جهان بر سر دو راهى است، یا اسلام را مى پذیرد و یا هیچ دینى را نمى خواهد نخواهد پذیرفت، از آن جا که لادینى برخلاف سرشت آدمى است سرانجام به سوى اسلام جلب مى گردد; و هم اکنون موجى از توجه به اسلام نقاط مختلفى از جهان را فرا گرفته است.
اما تکامل این موضوع به هنگام ظهور حضرت مهدى ارواحنا له الفداء خواهد بود; در آن روز شرک و بت پرستى از دنیا برچیده مى شود و حکومت اسلام سراسر روى زمین را خواهد گرفت، آنچه که پیامبر(صلى الله علیه وآله) در حدیث بالا بشارت داده است.
هیچ حقى بدون وظیفه نیست
پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله)فرمودند:
یَلْزَمُ الْوالِدَیْنَ مِنَ الْحُقُوقِ لِوَلَدِ هِما ما یَلْزَمُ الْوَلدَ لَهُما مِنَ حُقُوقهِما؛
همان طورى که فرزندان بر اثر ترک حقوق پدر و مارد مسؤولند پدران و مادران نیز در برابر ترک حقوق فرزندان مسؤولیت دارند.
از کتاب اقوال الائمه.
شرح حدیث:
در دنیا هیچ حقى بدون وظیفه نیست یعنى در کنار هر حقى وظیفه اى وجود دارد و هر اندازه حق بزرگتر باشد وظیفه و مسؤولیت نیز بزرگتر است.
به همین دلیل پدران و مادران که حق بزرگى بر فرزندان خود دارند - حقى که در قرآن مجید همدوش حق پروردگار ذکر شده - مسؤولیت سنگینى نیز در مقابل آنها دارند; آنها باید لحظه اى از تعلیم و تربیت فرزندان غافل نشوند و تا آن جایى که امکان دارند در سازندگى روح و جسم آنها و نگهدارى آنان از آلودگى هاى فکرى و اخلاقى بکوشند و غوغاى زندگى روزانه آنها را از این وظیفه بزرگ باز ندارد.
زاهدان واقعى
پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) فرمودند:
اَلزُّهدُ فى الدُّنیا قَصْرُ الأَمَلِ وَشُکْرُ کُلُّ نِعْمَة وَالْوَرَعُ عَنْ کُلِّ ما حَرَّمَ اللهُ ؛
زهد در این جهان به سه چیز است: کوتاهى آرزو، شکرگزارى نعمت ها و پرهیز از حرام.
تحف العقول.
شرح حدیث:
بسیارى از مردم در فهم مفهوم زهد اسلامى گرفتار اشتباهند و آن را با بیگانگى و جدایى از زندگى مادى و اجتماعى مرداف مى شمرند و زاهدان واقعى را آنها مى دانند که در انزواى اجتماعى فرو رفته و پشت پا به همه مظاهر زندگى مادى زده اند، و به همین دلیل آن را یک برنامه استعمارى تلقى مى کنند.
در حالى که زهد واقعى یک مفهوم سازنده اجتماعى دارد که در حدیث بالا به آن اشاره شده:
پرهیز از غصب حقوق دیگران و اموال نامشروع و حرام، و صرف امکانات مادى در مصارف منطقى و انسانى (که حقیقت معناى شکرگزارى است) و کوتاه ساختن آرزوهایى که غرق شدن در آن، انسان را از همه چیز - جز پول و مقام و شهوت - بیگانه مى سازد.